Przewodnik po TEX Live 2014

Redakcja: Karl Berry; tłumaczenie: Staszek Wawrykiewicz
http://tug.org/texlive/

Czerwiec 2014

Spis treści

1 Wstęp
 1.1 TEX Live i TEX Collection
 1.2 Obsługiwane systemy operacyjne
 1.3 Podstawy instalacji TEX Live
 1.4 Uwagi dotyczące bezpieczeństwa
 1.5 Dostępna pomoc
2 Struktura TEX Live
 2.1 TEX Collection: TEX Live, proTEXt, MacTEX
 2.2 Główne katalogi TEX Live
 2.3 Predefiniowane drzewa katalogów texmf
 2.4 Rozszerzenia TEX-a
 2.5 Inne ważniejsze programy TEX Live
 2.6 Pakiety i ich zestawy
3 Instalacja
 3.1 Start instalacji
  3.1.1 Unix
  3.1.2 MacOSX
  3.1.3 Windows
  3.1.4 Cygwin
  3.1.5 Instalator w trybie tekstowym
  3.1.6 Zaawansowany program instalacyjny w trybie graficznym
  3.1.7 Uproszczony program instalacyjny
 3.2 Podczas instalacji
  3.2.1 Menu: binary systems (tylko Unix)
  3.2.2 Wybór składników do instalacji
  3.2.3 Katalogi
  3.2.4 Opcje
 3.3 Parametry instalacji z linii poleceń
  3.3.1 Parametr -repository
 3.4 Czynności poinstalacyjne
  3.4.1 Zmienne środowiska dla Unix
  3.4.2 Zmienne środowiska: konfiguracja globalna
  3.4.3 Aktualizacje z internetu po instalacji z DVD
  3.4.4 Konfiguracja fontów dla XeTEX i LuaTEX
  3.4.5 ConTEXt Mark IV
  3.4.6 Integracja lokalnych i prywatnych pakietów makr
  3.4.7 Integracja fontów z innych źródeł
 3.5 Testowanie instalacji
 3.6 Programy pomocnicze dla Windows
4 Instalacje zaawansowane
 4.1 Instalacje dla wielu użytkowników (lub wieloplatformowe)
 4.2 Przenośna instalacja na pen drivie USB
 4.3 Instalacje z pliku obrazu ISO (lub DVD)
5 tlmgr: zarządzanie instalacją
 5.1 tlmgr – tryb graficzny (GUI)
 5.2 Przykładowe wywołania tlmgr z linii poleceń
6 Uwagi dotyczące Windows
 6.1 Cechy specyficzne w systemie Windows
 6.2 User Profile to inaczej Home (katalog domowy)
 6.3 Rejestr Windows
 6.4 Uprawnienia w Windows
 6.5 Zwiększanie maksymalnej ilości dostępnej pamięci w Windows i Cygwin
7 W razie problemów
 7.1 Co zrobić gdy latex nie może znaleźć potrzebnych plików?
8 Instrukcja obsługi systemu Web2C
 8.1 Przeszukiwanie ścieżek przez Kpathsea
  8.1.1 Źródła ścieżek
  8.1.2 Pliki konfiguracyjne
  8.1.3 Rozwijanie ścieżek
  8.1.4 Rozwijanie domyślne
  8.1.5 Rozwijanie nawiasów
  8.1.6 Rozwijanie podkatalogów
  8.1.7 Lista znaków specjalnych i ich znaczeń – podsumowanie
 8.2 Bazy nazw plików
  8.2.1 Baza nazw plików
  8.2.2 kpsewhich – program do przeszukiwania ścieżek
  8.2.3 Przykłady użycia
  8.2.4 Diagnostyka błędów
 8.3 Parametry kontrolujące działanie programów
9 Budowa systemu na nowej platformie uniksowej
 9.1 Warunki wstępne
 9.2 Konfiguracja
 9.3 Uruchamianie make
 9.4 Końcowe kroki konfiguracyjne
10 Podziękowania
11 Historia
 11.1 Poprzednie wersje
 11.2 Wydanie 2004
 11.3 Wydanie 2005
 11.4 Wydanie 2006–2007
 11.5 Wydanie 2008
 11.6 Wydanie 2009
 11.7 Wydanie 2010
 11.8 Wydanie 2011
 11.9 Wydanie 2012
 11.10 Wydanie 2013
 11.11 Obecna edycja – 2014
 11.12 Przyszłe wersje

1. Wstęp

1.1. TEX Live i TEX Collection

Niniejsza dokumentacja opisuje oprogramowanie TEX Live – dystrybucję TEX-a wraz z programami pomocniczymi, dostępną dla różnych wersji Unix, w tym GNU/Linux, Mac OS X i Cygwin, oraz Windows.

TEX Live można ściągnąć z sieci bądź otrzymać na płytce DVD TEX Collection, którą otrzymują członkowie odpowiedniej Grupy Użytkowników Systemu TEX. Część 2.1 omawia pokrótce zawartość tej płytki. Zarówno TEX Live, jak i TEX Collection powstały dzięki zbiorowemu wysiłkowi Grup. W tym dokumencie omówimy głównie samą dystrybucję TEX Live.

TEX Live zawiera skompilowane programy: TEX, LaTeX2e, Metafont, MetaPost, BibTeX i wiele innych oraz bogaty zestaw pakietów makr o wielorakim zastosowaniu, a także fonty i dokumentacje. Wszystko to umożliwia skład publikacji w wielu językach.

Pakiety zawarte w TEX Live są regularnie aktualizowane na serwerach CTAN (Comprehensive TeX Archive Network), które gromadzą wszelkie zasoby dotyczące systemu TEX: http://www.ctan.org.

Lista najważniejszych zmian dokonanych w tej edycji TEX Live znajduje się w części 11.11, na str. 91.

Nie opisujemy tu, czym jest system TEX, a jedynie kwestię instalacji i konfiguracji oprogramowania TEX Live. Początkujący użytkownicy mogą się zapoznać z podstawowymi pojęciami np. w artykule Przewodnik po systemie TEX: texmf-dist/doc/generic/tex-virtual-academy-pl/cototex.html.

1.2. Obsługiwane systemy operacyjne

TEX Live zawiera oprogramowanie dla wielu platform uniksowych, w tym GNU/Linux, Mac OS X i Cygwin. Załączone pliki źródłowe pozwalają też na jego instalację na platformach innych systemów operacyjnych i kompilację samych programów.

Spośród systemów Windows obsługiwane są tylko XP i nowsze wersje (choć w Windows 2000 TEX Live też w zasadzie działa). Wprawdzie brak jest oprogramowania dedykowanego dla wersji 64-bitowych, ale programy 32-bitowe działają na nich równie sprawnie.

W części 2.1 omówiono alternatywne dystrybucje, przeznaczone dla Windows oraz Mac OS X.

1.3. Podstawy instalacji TEX Live

TEX Live można zainstalować z płytki DVD lub internetu (http://tug.org/texlive/acquire.html). Program instalacyjny jest niewielki i pozwala pobrać z sieci wszystkie potrzebne pakiety. Jest to wygodne, zwłaszcza gdy potrzebujemy jedynie części oprogramowania TEX Live i nie chcemy pobierać niepotrzebnie obrazu całej płytki instalacyjnej.

Posiadając płytkę TEX Collection DVD (lub jej obraz w pliku .iso) możemy zaistalować TEX Live na twardym dysku, lub przygotować przenośną instalację, np. na pen drivie (patrz część 4.2). Szczegółowy opis instalacji TEX Live znajduje się w dalszych rozdziałach tego dokumentu, tu podamy skrócony przepis:

1.4. Uwagi dotyczące bezpieczeństwa

Zgodnie z naszą najlepszą wiedzą, główne programy TEX-owe są (i zawsze były) nadzwyczaj odporne. Jednak mimo dokładania najwyższej staranności, inne programy wspierające, zawarte w TEX Live, nie zawsze osiągają ten sam poziom. Jak zawsze, należy być ostrożnym przy uruchamianiu programów z danymi pochodzącymi z niepewnych źródeł. Dla uzyskania najwyższego stopnia bezpieczeństwa zalecamy stosowania podczas pracy nowych podfolderów.

Konieczność zachowania staranności jest szczególnie ważna w systemie Windows, ponieważ niezależnie od zawartości ścieżki przeszukiwania poszukuje on programów zawsze najpierw w bieżącym folderze. To zachowanie systemu otwiera szerokie możliwości ataku. Usunęliśmy wiele luk, lecz niewątpliwie niektóre jeszcze pozostały, szczególnie przy uruchamianiu programów pochodzących z innych źródeł. Zalecamy więc sprawdzanie bieżących folderów pod kątem obecności podejrzanych plików, w szczególności plików wykonywalnych (binarnych lub skryptów). Zwykle nie powinno ich być, a w szczególności nie powinny być one tworzone w wyniku typowego przetwarzania dokumentów.

I na koniec: TEX (oraz towarzyszące mu programy) mogą, przy przetwarzaniu dokumentów, tworzyć pliki. Własność ta jest na wiele różnych sposobów podatna na nadużycia. Także w tych przypadkach, przetwarzanie nieznanych dokumentów w nowych podfolderach jest najlepszym znanym sposobem zabezpieczenia.

1.5. Dostępna pomoc

Społeczność TEX-owa jest bardzo aktywna i pomocna, stąd też większość poważnych zapytań nie pozostaje bez odpowiedzi. Przed zadaniem pytania warto je uprzednio dobrze przemyśleć i sformułować, ponieważ respondenci to wolontariusze, wśród których znaleźć się mogą mniej lub bardziej doświadczeni użytkownicy. (Jeśli preferujemy komercyjne wsparcie techniczne, możemy zamiast TEX Live zakupić system u jednego z dostawców, których listę można znaleźć na http://tug.org/interest.html#vendors.)

Oto lista źródeł pomocy, w kolejności przez nas rekomendowanej:

TEX FAQ
TEX-owy FAQ jest obszernym zbiorem odpowiedzi na wiele pytań, od najprostszych do najbardziej zaawansowanych. Jest on załączony na TEX Live w katalogu texmf-dist/doc/generic/FAQ-en/, a także dostępny w sieci: http://www.tex.ac.uk/faq. Proponujemy tam najpierw zajrzeć. Uruchomiono też serwis FAQ w języku polskim: http://faq.gust.org.pl.
TEX Catalogue
Jeśli poszukujemy konkretnego pakietu, fontu, programu itp., to polecamy TEX Catalogue. Jest to obszerne zestawienie wszelkich pakietów dotyczących TEX-a. Patrz: http://mirror.ctan.org/help/Catalogue/.
TEX Web Resources
Strona http://tug.org/interest.html zawiera wiele odsyłaczy, w szczególności do książek, podręczników i artykułów poświęconych wszelkim aspektom pracy z systemem TEX.
archiwa pomocy
Główne fora pomocy to grupa Usenet news:comp.text.tex, lista dyskusyjna texhax@tug.org oraz strona http://tex.stackexchange.com. Warto przeszukać archiwa list dyskusyjnych, zawierające wiele pytań i odpowiedzi zbieranych przez wiele lat: http://groups.google.com/group/comp.text.tex/topics oraz http://tug.org/mail-archives/texhax. Nie zaszkodzi skorzystanie z wyszukiwarki, np. http://www.google.com.
wysyłanie pytań
Jeśli nadal nie znajdujemy rozwiązania problemu, możemy wysłać pytanie do comp.text.tex, skorzystać z Google, czytnika wiadomości bądź pisząc list na adres texhax@ tug.org. Przedtem jednak należy zapoznać się z poradami dotyczącymi sposobu zadawania pytań, zawartymi w FAQ: http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=askquestion. Warto wspomnieć stronę LATEX Community (http://www.latex-community.org/), forum http://www.latex-community.org/forum/ oraz TEX StackExchange (http://tex.stackexchange.com/). Polscy użytkownicy mają do dyspozycji listę dyskusyjną GUST (polskiej Grupy Użytkowników Systemu TEX); informacje o niej znajdziemy na stronie http://www.gust.org.pl.
wsparcie ze strony społeczności TEX Live
Gdy chcemy zgłosić błąd bądź sugestie i komentarze dotyczące dystrybucji TEX Live, instalacji lub dokumentacji, mamy do dyspozycji listę dyskusyjną tex-live@tug.org. Jeśli kwestia dotyczy konkretnego programu (pakietu makr itp.) z TEX Live, to lepiej jednak skierować pytanie do osoby opiekującej się danym programem lub na specjalistyczną listę dyskusyjną.

Druga strona medalu to pomaganie tym, którzy mają problemy. Zarówno comp.text.tex, jak i texhax (oraz lista dyskusyjna GUST) są otwarte dla każdego, tak więc zapraszamy do włączenia się, czytania wiadomości i pomagania innym w miarę własnych możliwości. Witamy wśród użytkowników systemu TEX!

2. Struktura TEX Live

Omówimy tutaj strukturę i zawartość dystrybucji TEX Live, a także TEX Collection – płytki DVD, w skład której wchodzi TEX Live.

2.1. TEX Collection: TEX Live, proTEXt, MacTEX

TEX Collection DVD zawiera:

TEX Live
kompletny system TEX, który pozwala na instalację na twardym dysku lub przygotowanie przenośnej instalacji np. na pen drivie; strona domowa projektu: http://tug.org/texlive/.
MacTEX
dla systemu Mac OS X; posiada własny program instalacyjny i dodatkowe programy dla tego systemu; strona domowa projektu: http://tug.org/mactex/;
proTEXt
dystrybucja dla Windows, oparta na dystrybucji MiKTEX, rozszerzonej o dodatkowe narzędzia; całkowicie niezależna od TEX Live; proTEXt posiada własny, łatwy w obsłudze program instalacyjny; strona domowa projektu: http://tug.org/protext;
CTAN
zrzut zawartości archiwów CTAN; (http://www.ctan.org).

CTAN, protext nie spełnia przyjętych dla TEX Live wymogów dotyczących swobody kopiowania, wobec tego należy ten fakt uwzględnić przy redystrybucji bądź modyfikacji zawartości wymienionych katalogów.

2.2. Główne katalogi TEX Live

Poniżej wymieniono ważniejsze podkatalogi głównego katalogu instalacji TEX Live (na płytce TEX Collection DVD cała dystrybucja TEX Live została umieszczona nie w katalogu głównym, ale w katalogu texlive, którego struktura nieco się różni; poniżej traktujemy katalog texlive jako katalog główny we wszystkich odniesieniach do instalacji TEX Live).

bin

skompilowane programy TEX-owe i pomocnicze, zorganizowane w podkatalogach według platform systemowych;

readme-*.dir

krótkie omówienie z użytecznymi odnośnikami, w kilku językach, w formacie HTML i zwykłym tekstowym;

source

źródła wszystkich programów, włącznie z głównymi dystrybucjami Web2C TEX-a;

texmf-dist

główne drzewo katalogów instalacji (zawiera makra, fonty i dokumentacje; patrz: TEXMFDIST w następnej części);

tlpkg

skrypty, programy i inne dane potrzebne do instalacji; katalog zawiera także „prywatne” dla TEX Live kopie oprogramowania Perl i Ghostscript dla Windows (nie kolidują one z posiadanymi przez użytkownika podobnymi programami i działają tylko w ramach instalacji); poza tym dołączono szybki i wygodny program do podglądu plików postscriptowych i PDF – PS_View dla Windows.

Prócz podkatalogów wymienionych powyżej, katalog główny zawiera skrypty instalacyjne oraz inne pliki informacyjne. Do znalezienia dokumentacji przydatne mogą być np. dowiązania zawarte w pliku doc.html. Dokumentacje niemal wszystkiego (pakietów makr, formatów, fontów, programów, przewodników man i info, często także w formacie PDF) znajdują się w katalogu texmf-dist/doc/. W odszukaniu konkretnej dokumentacji w dowolnym z wymienionych katalogów mogą pomóc programy texdoc (tekstowy) lub texdoctk (graficzny).

Niniejsza dokumentacja w kilku językach znajduje się na płytce TEX CollectionDVD w podkatalogach texlive-doc, zaś po instalacji w podkatalogach texmf-dist/doc/texlive:

2.3. Predefiniowane drzewa katalogów texmf

W tej części wymieniono wszystkie używane przez system, predefiniowane zmienne specyfikujące drzewa katalogów texmf; omówiono też ich przeznaczenie. Uruchomiając polecenie tlmgr conf, wyświetlimy wartości tych zmiennych, dzięki czemu łatwo ustalimy, które katalogi w naszej instalacji są przypisane do konkretnych zmiennych.

Wszystkie drzewa katalogów, włącznie z prywatnymi katalogami użytkownika, powinny posiadać strukturę zgodną z zaleceniami TEX Directory Structure (TDS, http://tug.org/tds), konsekwentnie wraz z odpowiednimi podkatalogami. W przeciwnym wypadku potrzebne pliki mogą nie zostać odnalezione. W części 3.4.6 (str. 37) będzie to omówione dokładniej.

TEXMFDIST

Drzewo katalogów zawierające niemal wszystkie pliki dystrybucji: pakiety makr, fontów, pomocnicze skrypty, dokumentacje itp. (pozostałe pliki dystrybucji, czyli programy, znajdują się w równoległym katalogu bin/).

TEXMFLOCAL

Drzewo katalogów, które administratorzy mogą wykorzystać do przechowywania lokalnych makr, fontów itp., dostępnych dla wszystkich użytkowników w lokalnej sieci.

TEXMFHOME

Drzewo katalogów dla prywatnych makr, fontów itp. użytkownika. Rozwinięcie tej zmiennej zależy domyślnie od wartości przypisanej zmiennej systemowej $HOME (w Windows %USERPROFILE%).

TEXMFCONFIG

Lokalne drzewo katalogów wykorzystywane przez narzędzia texconfig, updmap oraz fmtutil do przechowywania danych konfiguracyjnych (domyślnie w ramach TEXMFHOME).

TEXMFSYSCONFIG

Drzewo katalogów wykorzystywane przez narzędzia texconfig-sys, updmap-sys oraz fmtutil-sys do przechowywania danych konfiguracyjnych dla całej instalacji (np. sieciowej).

TEXMFVAR

Lokalne drzewo katalogów wykorzystywane przez texconfig, updmapfmtutil do przechowywania wygenerowanych plików formatów i map fontowych (domyślnie w ramach TEXMFHOME).

TEXMFSYSVAR

Drzewo katalogów wykorzystywane przez texconfig-sys, updmap-sys, fmtutil-sys, a także przez program tlmgr do przechowywania wygenerowanych plików formatów i map fontowych dla całej instalacji.

TEXMFCACHE

Drzewa katalogów wykorzystywane przez ConTEXt MkIV oraz LuaLATEX do przechowywania buforowanych danych z przetwarzania; domyślna wartość w TEX Live jest identyczna z TEXMFSYSVAR lub, jeśli katalog jest niedostępny do zapisu, TEXMFVAR.

Domyślny układ katalogów:

ogólnosystemowy katalog instalacji
może zawierać kilka wydań TEX Live:
2013

poprzednie wydanie,

2014

wydanie aktualne:

bin

 

i386-linux

programy dla GNU/Linux

...

universal-darwin

programy dla Mac OS X

win32

programy dla Windows

texmf-dist    

określany zmienną TEXMFDIST i TEXMFMAIN

texmf-var  

TEXMFSYSVAR

texmf-config

TEXMFSYSCONFIG

texmf-local

TEXMFLOCAL, katalog zachowywany od wydania do wydania,

katalog domowy użytkownika
($HOME lub %USERPROFILE%)
.texlive2013

prywatne pliki konfiguracyjne poprzedniego wydania

.texlive2014

prywatne pliki konfiguracyjne dla bieżącego wydania:

texmf-var  

TEXMFVAR, TEXMFCACHE

texmf-config

TEXMFCONFIG

texmf

TEXMFHOME prywatne makra, fonty itp.

2.4. Rozszerzenia TEX-a

Oryginalny TEX, stworzony przez prof. Knutha, został zamrożony, ale jest i zawsze będzie w przyszłości dostępny w dystrybucji. TEX Live zawiera ponadto kilka wersji rozszerzonych standardowego TEX-a (tzw. „silników” TEX-a):

e-TEX
wersja programu TEX, w której dodano pożyteczny zestaw nowych poleceń wbudowanych (dotyczących głównie rozwijania makr, leksemów znakowych, interpretacji znaczników itp.) oraz rozszerzenie TEX--XE T dla składu od prawej do lewej. W trybie domyślnym e-TEX jest w 100% zgodny ze standardowym programem TEX. Więcej szczegółów można znaleźć w texmf-dist/doc/etex/base/etex_man.pdf.
pdfTEX
program zawierający silnik e-TEX i dalsze rozszerzenia, który umożliwia tworzenie plików zarówno w formacie PDF, jak i DVI. Jest on domyślnym programem dla większości formatów (prócz plain TEX), nie ma więc obecnie rozróżnienia na „maszyny” pdftex i pdfetex, jak to miało miejsce w poprzednich wersjach programów i w poprzednich dystrybucjach TEX Live. Podręczniki znajdziemy w katalogu texmf-dist/doc/pdftex/manual/pdftex-a.pdf, zaś przykład wykorzystania w pliku texmf-dist/doc/pdftex/manual/samplepdf/samplepdf.tex.
LuaTEX
docelowo sukcesor pdfTEX-a, z którym ma być, aczkolwiek niecałkowicie, zgodny wstecz. Powinien także zastąpić Aleph (patrz niżej), choć nie zakłada się tu technicznej kompatybilności. Załączony interpreter Lua (patrz strona domowa http://www.lua.org/) pozwala na eleganckie rozwiązanie wielu trudnych problemów TEX-a. Program texlua ma funkcjonalność samodzielnego interpretera Lua, co sprawia, że jest używany w TEX Live do wielu zadań. Patrz http://www.luatex.org/ i w instalacji texmf-dist/doc/luatex/base/luatexref-t.pdf.
XeTEX
umożliwia pisanie tekstów w Unicode oraz korzystanie z fontów OpenType (także tych dostępnych bezpośrednio w systemie operacyjnym), przy czym stosuje biblioteki obce. Patrz http://tug.org/xetex.
Omega (Omega)
program, który pracuje wewnętrznie ze znakami kodowanymi 16-bitowo (Unicode), pozwalając składać jednocześnie większość tekstów spotykanych na świecie. Wspomaga dynamicznie ładowane tzw. „procesy tłumaczenia Omega” (OTP), co pozwala użytkownikowi definiować złożone transformacje, wykonywane na dowolnych strumieniach wejściowych. Sam program od dawna nie jest aktualizowany, został więc usunięty z TEX Live. Pozostawiono jego działający klon:
Aleph
łączy rozszerzenia Omega i e-TEX; powstał jako niezależny projekt z potrzeby stabilnej „używalności” programu Omega, w sytuacji, gdy ten pozostawał wciąż w fazie eksperymentalnej. Dostępna jest minimalna dokumentacja: texmf-dist/doc/aleph/base.

2.5. Inne ważniejsze programy TEX Live

Poniżej zestawiono kilka innych, najczęściej używanych programów, dostępnych w dystrybucji TEX Live:

bibtex, bibtex8

tworzenie spisów bibliograficznych;

makeindex, xindy

tworzenie posortowanych skorowidzów;

dvips

konwersja DVI do PostScript;

xdvi

przeglądarka plików DVI dla X Window;

dvilj

sterownik dla drukarek HP LaserJet;

dviconcat, dviselect

programy do manipulacji stronami w plikach DVI;

dvipdfmx

konwersja DVI do PDF, metoda alternatywna w stosunku do wspomnianego wyżej programu pdfTEX;

psselect, psnup,

narzędzia do manipulacji na plikach postscriptowych;

pdfjam, pdfjoin,

narzędzia do manipulacji na plikach PDF;

context, mtxrun

programy uruchamieniowe dla ConTEXt;

htlatex,

tex4ht postprocesor dla (LA )TEX-a konwersji do HTML i XML.

2.6. Pakiety i ich zestawy

Zawartość drzew texmf na TEX Live została do celów instalacji zorganizowana w szereg „zestawów” (collections), z których każdy posiada zbiór „pakietów” (packages; jest ich obecnie ponad 2500). Normalna instalacja pozwala użytkownikowi pobrać z DVD na twardy dysk jeden lub więcej zestawów, ale można następnie doinstalować do już zainstalowanego zestawu także pojedynczy pakiet.

Zestawy pozwalają lepiej dobrać instalowane składniki, a także określić, jakie języki będą obsługiwane po instalacji. Najważniejszy zestaw, wymagany dla większości zastosowań, to „Essential programs and files”. Zestawy „Basic LaTeX packages” i „Recommended fonts” są rekomendowane dla większości użytkowników. Pozostałe zestawy są opcjonalne.

Oto wybrane dostępne zestawy i krótki opis ich zawartości:

Essential programs and files
podstawowe programy, pakiety makr i fontów systemu TEX, pliki konfiguracyjne dla podstawowych sterowników;
BibTeX additional styles
dodatkowa, obszerna biblioteka stylów BibTEX-owych i bazy danych bibliograficznych (podstawowe style znajdują się w zestawie „Essential…”);
ConTeXt
pakiet makr do ConTEXt – „dialektu” TEX-a autorstwa Hansa Hagena;
TeX auxiliary programs
różne programy pomocnicze; zestaw zawiera m.in. programy i makra dla systemu texinfo, programy do manipulacji na plikach DVI itp.;
Graphics and font utilities
programy do konwersji plików fontowych oraz testowania i instalacji fontów (zestaw do tworzenia fontów wirtualnych, manipulacji plikami .gf i .pk, programy mft, fontinst itp.);
Recommended fonts
obszerna biblioteka częściej używanych fontów w postaci źródłowej (.mf) bądź fontów obwiedniowych oraz pliki z definicjami i stylami LATEX-a dla tych fontów;
Additional fonts
biblioteka różnych rzadziej używanych fontów;
Additional formats
pliki pomocnicze do generowania dodatkowych „formatów” (tj. obszernych zestawów makr służących do wstępnego przetworzenia i utworzenia pliku .fmt);
Games typesetting
pakiety do prezentacji zapisu różnych gier (szachy, brydż itp.);
Generic additional packages
obszerna biblioteka makr, trudnych do sklasyfikowania, działających z różnymi formatami (Plain, LATEX itp.);
HTML/SGML/XML support
pakiety konwersji LATEX-a do XML/HTML oraz do składu dokumentów XML/SGML;
arabski
itp.: wsparcie poszczególnych języków; zestawy zawierają wzorce przenoszenia wyrazów i makra obsługi danych języków, czasem też specyficzne fonty itp., przykładowo:
Polish
zawiera polskie pakiety: makra do tworzenia formatu MeX, pakiety polski, mwcls, fonty i makra dodatkowe przydatne dla polskich użytkowników oraz dokumentacje w języku polskim.

3. Instalacja

3.1. Start instalacji

Instalację TEX Live uruchamiamy z płytki TEX Collection DVD lub po pobraniu z sieci pakietu instalacyjnego i jego rozpakowaniu. Dodatkowe informacje na temat różnych metod instalacji znajdziemy na stronie http://tug.org/texlive/acquire.html.

Instalacja z sieci; pliki .zip i tar.gz:
z archiwum CTAN, z katalogu systems/texlive/tlnet (http://mirror.ctan.org/systems/texlive/tlnet automatycznie przekierowuje do najbliższej kopii CTAN) należy pobrać plik install-tl.zip (wspólny dla Unix i Windows) lub znacznie mniejszy install-unx.tar.gz (tylko dla Unix). Po rozpakowaniu, w katalogu install-tl/ znajdziemy skrypty instalacyjne install-tl, install-tl-windows.bat install-tl-advanced.bat.


pict
Rysunek 1: Ekran install-tl-windows.exe


Instalacja z sieci w Windows:
Dla Windows możemy pobrać alternatywny install-tl-windows.exe i uruchomić go podwójnym kliknięciem. Po samoczynnym rozpakowaniu zawartości ujrzymy okno przedstawione na rys. 1. Znajdziemy tam trzy opcje: „Simple install” (prosta instalacja; instaluje wszystko); „Custom install” (instalacja zaawansowana, opisana w części  3.1.3) oraz „Unpack only” (tylko rozpakowanie, czyli w wyniku otrzymamy to samo, co po rozpakowaniu install-tl.zip).


  Installing TeX Live 2014 from: ...
  Platform: i386-linux => ’Intel x86 with GNU/Linux’
  Distribution: inst (compressed)
  ...
   Detected platform: Intel x86 with GNU/Linux
  
   <B> binary platforms: 1 out of 21
  
   <S> installation scheme (scheme-full)
  
   <C> customizing installation collections:
       43 collections out of 45, disk space required: 3641 MB
  
   <D> directories:
     TEXDIR (the main TeX directory):
       /usr/local/texlive/2014
     ...
  
   <O> options:
     [ ] use letter size instead of A4 by default
     ...
  
   <V> set up for portable installation
  
  Actions:
   <I> start installation to hard disk
   <H> help
   <Q> quit

Rysunek 2: Główny ekran instalatora w trybie tekstowym (GNU/Linux)


Plik tlpdb/texlive.tlpdb (wykorzystywany podczas instalacji) zawiera spis wszystkich plików w każdym pakiecie.

Instalacja z płytki TEX Collection DVD:
po zamontowaniu płytki należy zmienić katalog bieżący na texlive DVD (w Windows program instalacyjny powinien uruchomić się automatycznie). DVD otrzymamy w ramach członkostwa w dowolnej Grupie Użytkowników Systemu TEX (kontakt w Polsce http://www.gust.org.pl). Możemy także wypalić płytkę z dostępnego w sieci jej obrazu ISO bądź zamontować bezpośrednio plik obrazu (w większości systemów istnieje taka możliwość). Po zainstalowaniu z DVD lub obrazu ISO można dokonywać aktualizacji z internetu (patrz 3.4.3).

Bez względu na źródło stosowany jest ten sam program instalacyjny. Jedyną widoczną różnicą przy instalacji z sieci jest pobranie zaktualizowanych pakietów, w przeciwieństwie do DVD i obrazu ISO, które nie są aktualizowane między corocznymi wydaniami.

Dalsze kroki omówiono dokładniej poniżej.

3.1.1. Unix

Poniżej > oznacza znak zachęty systemu (tzw. prompt); to, co wpisuje użytkownik, zaznaczono pogrubieniem. W oknie terminala należy wykonać:

> perl /path/to/installer/install-tl
(można także uruchomić /path/to/installer/install-tl, o ile posiada on tryb „wykonywalny” lub najpierw zmienić katalog poleceniem cd, itd.; w dalszej części nie będziemy powtarzać wszelkich możliwych kombinacji). Zalecane jest powiększenie okna terminala, aby zobaczyć pełną zawartość ekranu programu instalacyjnego (rys. 2).

Do uruchomienia w trybie graficznym (GUI; rys. 3) wymagana jest obecność w systemie modułu Perl::TK skompilowanego ze wsparciem dla XFT (w systemach GNU/Linux jest on z reguły dostępny, ale dla innych systemów niekoniecznie):

> perl install-tl -gui

Kompletny wykaz dostępnych opcji otrzymamy uruchamiając:

> perl install-tl -help

Uwaga dotycząca uprawnień w Unix: program instalacyjny będzie respektował aktualną wartość umask. Jeśli więc chcemy, aby instalacja była dostępna dla innych użytkowników, musimy ustawić wartość np. umask 002. Więcej informacji na temat umask znajdziemy w dokumentacji posiadanego systemu operacyjnego.


pict

Rysunek 3: Ekran zaawansowanego programu instalacyjnego GUI (GNU/Linux)


Uwagi specjalne dotyczące Cygwin: w odróżnieniu od wielu rzeczywistych systemów operacyjnych, których Cygwin jest jedynie emulatorem, w środowisku tym mogą nie być domyślnie zainstalowane niektóre programy wymagane dla instalatora TEX Live. Dodatkowe informacje – patrz część 3.1.4.

3.1.2. MacOSX

Jak wspomniano w części 2.1, dla Mac OS X przygotowano odrębną dystrybucję MacTEX (http://tug.org/mactex). W jej wypadku należy użyć dedykowanego programu instalacyjnego, gdyż zmienia on w specyficzny sposób ustawienia systemu, w szczególności pozwala na łatwe przełączanie między różnymi dystrybucjami TEX-a dla Mac OS X (MacTEX, Fink, MacPorts, …), wykorzystując tzw. struktury danych TEXDist.

MacTEX jest oparty na TEX Live i główne drzewa katalogów oraz programy są w nim dokładnie takie same; dodano jedynie katalogi ze specyficznymi dla systemu Mac OS X dokumentacjami i aplikacjami.

3.1.3. Windows

Gdy używamy pobranego z sieci i rozpakowanego z pliku zip instalatora (bądź program ten nie uruchamia się automatycznie po włożeniu DVD do napędu), należy uruchomić install-tl-windows.bat (np. podwójnym kliknięciem myszy). Jeśli potrzebujemy więcej opcji instalacyjnych (np. wyboru konkretnych kolekcji pakietów), możemy uruchomić alternatywny install-tl-advanced.bat.

Można to uczynić także z linii poleceń. Gdy katalog zawierający ten plik jest katalogiem bieżącym, wystarczy uruchomić:

> install-tl-windows

W linii poleceń można zamiast tego podać ścieżkę do programu, np. dla TEX Collection DVD:

> D:\texlive\install-tl-windows
zakładając, że D: jest napędem DVD (rys. 4 pokazuje domyślny dla Windows ekran programu instalacyjnego).

Instalacja w trybie tekstowym wymaga podania:

> install-tl-windows -no-gui

Wszystkie dostępne opcje wyświetlimy uruchamiając:

> install-tl-windows -help


pict

Rysunek 4: Ekran programu instalacyjnego „Wizard” (Windows)


3.1.4. Cygwin

Przed instalacją w tym systemie zaleca się uruchomić program setup.exe i, o ile nie zostały one uprzednio zainstalowane, zainstalować pakiety perl oraz wget. Ponadto zalecana jest instalacja:

3.1.5. Instalator w trybie tekstowym

Rysunek 2 przedstawia główny ekran programu install-tl w (domyślnym) trybie tekstowym w systemie Unix. W tym trybie nie używamy ani klawiszy kursora, ani myszy, lecz wyłącznie klawiszy alfanumerycznych (uwaga: duże i małe litery są rozróżniane!). Wybraną opcję zatwierdzamy klawiszem Enter. Instalator w trybie tekstowym jest na tyle prosty, by działał na możliwie wielu platformach, nawet wyposażonych jedynie w podstawowe biblioteki Perla.

3.1.6. Zaawansowany program instalacyjny w trybie graficznym

Rysunek 3 przedstawia program instalacyjny w trybie graficznym, w wersji rozszerzonej. W systemie Windows znajdziemy tu dodatkowe przyciski dla opcji nieistotnych w systemach Unix/Linux. Tryb ten uruchamiamy poleceniem:

 > install-tl -gui=perltk

3.1.7. Uproszczony program instalacyjny

W systemie Windows domyślnie uruchamiany jest uproszczony program instalujący wszystkie pakiety TEX Live, który wymaga od użytkownika odpowiedzi jedynie na kilka pytań (katalog docelowy itp.). Tryb ten zwany jest wizard („czarodziej”, „mag”, rys. 4).

Na innych platformach tryb ten uruchamiamy poleceniem:

> install-tl -gui=wizard

3.2. Podczas instalacji

Program instalacyjny jest z założenia na tyle prosty, że szczegółowe wyjaśnienia wydają się zbędne. Podamy jednak kilka uwag dotyczących różnych opcji i dostępnych podmenu.

3.2.1. Menu: binary systems (tylko Unix)


  Available platforms: (Dostępne platformy:)
  ===============================================================================
     a [ ] alpha-linux      DEC Alpha with GNU/Linux
     b [ ] amd64-freebsd    x86_64 with FreeBSD
     c [ ] amd64-kfreebsd   x86_64 with GNU/FreeBSD
     d [ ] amd64-netbsd     x86_64 with NetBSD
     e [ ] armel-linux      ARM with GNU/Linux
     f [ ] armhf-linux      ARMhf with GNU/Linux
     g [ ] i386-cygwin      Intel x86 with Cygwin
     h [ ] i386-freebsd     Intel x86 with FreeBSD
     i [ ] i386-kfreebsd    Intel x86 with GNU/kFreeBSD
     j [ ] i386-linux       Intel x86 with GNU/Linux
     k [ ] i386-netbsd      Intel x86 with NetBSD
     l [ ] i386-solaris     Intel x86 with Solaris
     m [ ] mipsel-linux     mipsel with Linux
     o [ ] powerpc-linux    PowerPC with GNU/Linux
     p [ ] sparc-solaris    Sparc with Solaris
     s [ ] universal-darwin universal binaries for MacOSX/Darwin
     t [ ] win32            Windows
     u [ ] x86_64-cygwin    x86_64 with Cygwin
     v [ ] x86_64-darwin    x86_64 with MacOSX/Darwin
     w [ ] x86_64-linux     x86_64 with GNU/Linux
     x [ ] x86_64-solaris   x86_64 with Solaris

Rysunek 5: Wybór platformy (systemu operacyjnego)


Rysunek 5 pokazuje (w trybie tekstowym) wybór platformy (systemu operacyjnego). Domyślnie instalowane są tylko programy dla bieżącej platformy, ale menu to pozwala wybrać także zestawy dla innych platform. Może być to przydatne do instalacji na serwerze i współdzielenia zasobów w sieci dla różnych systemów operacyjnych bądź dla instalacji dla kilku systemów na tej samej maszynie.

3.2.2. Wybór składników do instalacji


  Select scheme: (Wybór schematu do instalacji:)
  ===============================================================================
    a [X] full scheme (everything)
    b [ ] medium scheme (small + more packages and languages)
    c [ ] small scheme (basic + xetex, metapost, a few languages)
    d [ ] basic scheme (plain and latex)
    e [ ] minimal scheme (plain only)
    f [ ] ConTeXt scheme
    g [ ] GUST TeX Live scheme
    h [ ] teTeX scheme (more than medium, but nowhere near full)
    i [ ] XML scheme
    j [ ] custom selection of collections

Rysunek 6: Menu: wybór schematów


Rysunek 6 pokazuje menu „Wybór schematów”. Schematy to obszerne zestawy pakietów, przeznaczone do wstępnego wyboru instalowanych komponentów. Mamy tu schematy do instalacji: podstawowej (basic), typowej (medium) i pełnej (full; jest ona domyślna), pozostałe przygotowano z myślą o wybranych grupach użytkowników (np. GUST) lub zastosowaniach (np. XML lub ConTeXt).


pict

Rysunek 7: Menu Collections (Kolekcje)


Wstępnie wybrane schematy można modyfikować. W skład ,schematów” wchodzą tzw. „kolekcje”, czyli zestawy pakietów, które można wybrać w kolejnym menu: „Kolekcje” (rys. 7). Kolekcje stanowią niższy poziom niż schematy, a same składają się z „pakietów”. Dopiero pakiety zawierają właściwe pliki makr, fontów itp. Jeśli chcemy dodać lub usunąć pakiet, to po instalacji właściwej użyjemy programu TEX Live Manager (tlmgr, patrz część 5).

3.2.3. Katalogi

Domyślny układ katalogów opisano w części 2.3 na str. 8. Położenie domyślne całej instalacji (TEXDIR) to w systemach Unix /usr/local/texlive/2014, zaś w Windows %SystemDrive%\texlive\2014. Możemy zatem mieć kilka równoległych instalacji, każdą dla konkretnego roku wydania, i łatwo przełączać się między nimi zmieniając jedynie kolejność ścieżek przeszukiwania.

Głównym powodem, dla którego chcielibyśmy ewentualnie zmienić domyślne położenie TEXDIR podczas instalacji, może być brak uprawnień systemowych. Aby zainstalować TEX Live, nie musimy być administratorem systemu, musimy jednak posiadać uprawnienia do zapisu w docelowym katalogu. Rozsądną alternatywą może być wtedy instalacja w katalogu domowym, szczególnie gdy będziemy jej jedynym użytkownikiem. Stosujemy tu zapis „~” do zaznaczenia katalogu domowego użytkownika, np. ~/texlive/2014. Zalecamy użycie katalogu z nazwą odzwierciedlającą rok wydania, co pozwoli na zainstalowanie obok siebie różnych wydań TEX Live.

Zmiana TEXDIR w programie instalacyjnym zmieni także ścieżki katalogów określone przez zmienne TEXMFLOCAL, TEXMFSYSVAR TEXMFSYSCONFIG.

TEXMFHOME jest zalecanym położeniem dla prywatnych makr i fontów użytkownika. Domyślnym katalogiem jest ~/texmf. W odróżnieniu od TEXDIR, znak ~ jest zachowywany w generowanych plikach konfiguracyjnych, ponieważ w wygodny sposób odnosi się do katalogu domowego użytkownika podczas każdego uruchamiania programów. Znak ten rozwijany jest do zmiennej $HOME w Unix/Linux i %USERPROFILE% w Windows. Po raz kolejny podkreślmy, że tak jak inne drzewa katalogów, TEXMFHOME musi mieć strukturę zgodną z TDS, w przeciwnym wypadku potrzebne pliki mogą nie zostać znalezione.

Katalog określany przez zmienną TEXMFVAR przechowuje dane konfiguracyjne specyficzne dla każdego użytkownika. Katalog określany przez zmienną TEXMFCACHE przechowuje dane buforowane (cached) LuaLATEX oraz ConTEXt MkIV (patrz część 3.4.5, na str. 37).

3.2.4. Opcje


  Options setup:
  ===============================================================================
   <P> use letter size instead of A4 by default: [ ]
   <E> execution of restricted list of programs: [X]
   <F> create all format files:                  [X]
   <D> install font/macro doc tree:              [X]
   <S> install font/macro source tree:           [X]
   <L> create symlinks in standard directories:  [ ]
              binaries to:
              manpages to:
                  info to:
   <Y> after installation, get package updates from CTAN: [X]

Rysunek 8: Menu: Options (Opcje) w Unix


Rysunek 8 pokazuje menu (w trybie tekstowym) z dodatkowymi opcjami. Warto tu je wymienić:

use letter size instead of A4 by default
(użyj domyślnie formatu papieru letter zamiast A4): pozwala określić domyślny format papieru dla wielu programów. Oczywiście format papieru można (nawet: należy) specyfikować dla każdego dokumentu w miarę potrzeby.
execution of restricted list of programs
(zezwalaj na uruchomienie niektórych programów): od TEX Live 2010 wykonanie niektórych przydatnych programów pomocniczych, uruchamianych jako podprocesy (w „tle”), zostało zastrzeżone dla ich niewielkiej listy, zamieszczonej w pliku texmf.cnf. Szczegóły znajdziemy w części „Wydanie 2010” (11.7).
create format files
(generuj pliki formatów): chociaż zbędne formaty zajmują miejsce na dysku, zaleca się pozostawić tę opcję włączoną; jeśli tego nie zrobimy, formaty będą generowane automatycznie (w razie potrzeby) w prywatnych katalogach TEXMFVAR użytkowników, nie będą jednak odświeżane, gdy w instalacji zostaną zaktualizowane np. same programy bądź wzorce przenoszenia; wskutek tego pliki formatów mogą utracić zgodność ze środowiskiem, w którym są używane.
install font/macro  tree
(instaluj pliki źródłowe i/lub dokumentacji dla fontów bądź makr): wprawdzie wyłączenie tych opcji pozwala zaoszczędzić miejsce na dysku, ale nie jest zalecane.
create symlinks in standard directories
(utwórz dowiązania w standardowych katalogach, dotyczy tylko Unix): opcja ta pozwala uniknąć ustawiania zmiennych środowiska po instalacji (PATH, MANPATH INFOPATH), ale jej użycie nie jest zalecane, bo może powodować kolizje z już zainstalowanym w systemie środowiskiem TEX; może być ona przydatna jedynie wtedy, gdy w standardowych katalogach (np. /usr/local/bin) nie ma jakichkolwiek programów TEX-owych. Wymaga ona ponadto uprawnień do zapisu w docelowych katalogach.
after installation  CTAN
(po instalacji użyj CTAN, aby pobrać aktualizacje): gdy instalujemy z DVD, opcja ta jest domyślnie włączona, co pozwala dokonać aktualizacji zainstalowanych pakietów z sieci (z kopii CTAN). Jedyny powód, dla którego moglibyśmy wyłączyć tę opcję, to sytuacja, gdy instalujemy tylko część pakietów i zamierzamy potem doinstalować z DVD inne. Tak czy inaczej, repozytorium pakietów do instalacji bądź aktualizacji może być w każdej chwili zmienione w linii poleceń, lub po wyborze odpowiedniego menu programu tlmgr w trybie graficznym. Patrz część 3.3.1 i część 3.4.3.

Po wykonaniu wszystkich potrzebnych ustawień można rozpocząć instalację (klawisz „I”). Po instalacji zaleca się zajrzeć do części 3.4, bo być może będą jeszcze potrzebne dodatkowe kroki.

3.3. Parametry instalacji z linii poleceń

Uruchom

> install-tl -help
aby wyświetlić wszystkie dostępne parametry. Oto najczęściej używane:

-gui

użyj (jeśli to możliwe) programu w wersji graficznej (GUI); wymagane jest posiadanie modułu Perl/Tk (http://tug.org/texlive/distro.html#perltk) skompilowanego ze wsparciem dla XFT; gdy jest on niedostępny, program instalacyjny uruchomiony zostanie w trybie tekstowym;

-no-gui

wymusza tryb tekstowy, np. w Windows.

-lang ll

pozwala wybrać język komunikatów, ll oznacza tu dwuliterowy kod języka; listę dostępnych języków wyświetli install-tl --help; program samoczynnie wykrywa język systemu, ale jeśli jest to niemożliwe, komunikaty oraz menu będą wyświetlane w języku angielskim;

-portable

instalacja do użycia przenośnego, np. na pen drivie; opcja ta może być użyta zarówno w trybie tekstowym (poleceniem V), jak i przez wybór odpowiedniego przycisku programu instalacyjnego w trybie GUI (patrz część  4.2).

-profile plik

wczytuje plik profilu instalacji i przebiega ona bez interakcji ze strony użytkownika; program instalacyjny zapisuje plik texlive.profile w katalogu tlpkg naszej instalacji, co pozwala wykorzystać go dla powielenia w trybie wsadowym wszystkich wyborów i ustawień w kolejnych instalacjach;

-repository url-lub-ścieżka

pozwala określić inne niż domyślne źródło instalacji (patrz poniżej).

-in-place

jeśli posiadamy kopię repozytorium TEX Live uzyskaną via rsync, svn itp. (patrz http://tug.org/texlive/acquire-mirror.html), opcja ta pozwala na wykorzystanie jako instalacji owej kopii i jedynie wykona kroki poinstalacyjne (konfigurację). Uwaga: plik tlpkg/texlive.tlpdb może zostać nadpisany, a więc warto go uprzednio skopiować w bezpieczne miejsce. Ponadto usuwanie zbędnych pakietów należy wykonać wtedy ręcznie, słowem – użycie tej opcji zaleca się jedynie zaawansowanym użytkownikom. Opcja ta jest niedostępna w programie instalacyjnym z graficznym interfejsem.

3.3.1. Parametr -repository

Domyślnym repozytorium pakietów dla TEX Live jest kopia (mirror) CTAN, znajdywana automatycznie poprzez sewis http://mirror.ctan.org.

Parametrowi -repository można przypisać adres w sieci (rozpoczynający się od ftp:, http: lub file:/) lub pełną ścieżkę do kopii repozytorium pakietów na dysku (np. pobranej za pomocą programu wget lub rsync). Jeśli podany argument wskazuje na lokalny dysk (ścieżkę bądź adres file:/), wybrana zostanie instalacja ze skompresowanych plików tar.xz, zawartych w podkatalogu archive. (Podając adres http: lub ftp: końcowy znak „/” lub komponent „/tlpkg” są ignorowane.)

Przykładowo, można wybrać konkretną kopię (zwierciadło) CTAN z http://ctan.example.org/tex-archive/systems/texlive/tlnet/ podstawiając prawdziwą nazwę hosta i jego konkretną ścieżkę do korzenia CTAN, zamiast ctan.example.org/tex-archive. Lista kopii CTAN dostępna jest na stronie http://ctan.org/mirrors.

3.4. Czynności poinstalacyjne

3.4.1. Zmienne środowiska dla Unix

Użycie opisanej w części 3.2.4 opcji tworzenia dowiązań symbolicznych w standardowych katalogach nie wymaga zmian w zmiennych środowiska systemowego. Niemniej jednak w systemach Unix po instalacji należy do zmiennej PATH dodać ścieżkę do programów TEX Live. (W Windows program instalacyjny czyni to za nas.)

Każda z obsługiwanych platform ma własny podkatalog w ramach TEXDIR/bin. Listę platform i odpowiadających im katalogów przedstawiono na rys. 5.

Również korzystanie z systemowych przeglądarek dokumentacji man info staje się możliwe dopiero po dodaniu odpowiednich katalogów do ich ścieżek przeszukiwania. Strony man mogą być także znajdywane automatycznie po dodaniu ścieżki ich położenia do MANPATH.

Dla powłoki zgodnej z Bourne shell (sh, bash, ksh) możemy dopisać do pliku $HOME/.profile:

  PATH=/usr/local/texlive/2014/bin/i386-linux:$PATH; export PATH
  MANPATH=/usr/local/texlive/2014/texmf-dist/doc/man:$MANPATH; export MANPATH
  INFOPATH=/usr/local/texlive/2014/texmf-dist/doc/info:$INFOPATH; export INFOPATH

W wypadku csh lub tcsh należy zmodyfikować plik $HOME/.cshrc, np.:

  setenv PATH /usr/local/texlive/2014/bin/i386-linux:$PATH
  setenv MANPATH /usr/local/texlive/2014/texmf-dist/doc/man:$MANPATH
  setenv INFOPATH /usr/local/texlive/2014/texmf-dist/doc/info:$INFOPATH

Jeśli jakieś ustawienia zawarto już w prywatnych plikach konfiguracyjnych, wówczas oczywiście katalogi TEX Live powinny być tam odpowiednio wkomponowane.

3.4.2. Zmienne środowiska: konfiguracja globalna

Jeśli zmiany mają być dokonane globalnie, lub jeśli mają być dokonane dla nowego użytkownika systemu, wówczas należy dokonać tego na własną rękę – jest zbyt wiele możliwości dla różnych systemów dotyczących miejsca i sposobu konfiguracji.

Nasze dwie rady są następujące: 1) można sprawdzić plik /etc/manpath.config i, jeśli jest obecny, dodać w nim wiersze

  MANPATH_MAP /usr/local/texlive/2014/bin/i386-linux \
              /usr/local/texlive/2014/texmf-dist/doc/man

2) można sprawdzić plik /etc/environment, w którym może być zdefiniowana ścieżka wyszukiwania i inne domyślne zmienne środowiska.

W każdym katalogu w plikami wykonywalnymi systemów uniksowych możemy utworzyć symboliczne dowiązanie o nazwie man do katalogu texmf-dist/doc/man. Niektóre programy man, np. standardowy program man w systemie Mac OS X, automatycznie znajdą to dowiązanie, likwidując potrzebę jakiegokolwiek ustawiania dla stron manuala.

3.4.3. Aktualizacje z internetu po instalacji z DVD

Po instalacji z DVD i po modyfikacji ścieżki wyszukiwania programów (jak opisano to powyżej), możemy pobrać z internetu aktualizacje pakietów:

> tlmgr option repository http://mirror.ctan.org/systems/texlive/tlnet

Wówczas pakiety będą aktualizowane z najbliższej, automatycznie znalezionej kopii archiwów CTAN (co domyślnie włączono podczas instalacji). Jeśli wystąpią problemy z automatycznym wyborem archiwum, należy podać konkretny adres (listę adresów znajdziemy na http://ctan.org/mirrors) wraz z pełną ścieżką do podkatalogu tlnet.

3.4.4. Konfiguracja fontów dla XeTEX i LuaTEX

XeTEX i LuaTEX pozwalają użyć każdy font zainstalowany w systemie, nie tylko fonty znajdujące się w katalogach TEX-owych. Oba programy korzystają tu ze zbliżonych, ale jednak różnych metod.

W systemach Windows fonty dostarczone z TEX Live są automatycznie dostępne dla programu XeTEX. Gdy w systemie uniksowym zainstalowano xetex, należy skonfigurować system tak, aby program ten mógł znaleźć fonty dostarczone w TEX Live. Aby to ułatwić, podczas instalacji pakietu tworzony jest plik konfiguracyjny fontów: TEXMFSYSVAR/fonts/conf/texlive-fontconfig.conf.

Aby udostępnić fonty TEX Live dla innych aplikacji systemu (zakładając, że mamy odpowiednie uprawnienia) należy wykonać następujące czynności:

  1. skopiować texlive-fontconfig.conf do /etc/fonts/conf.d/09-texlive.conf;
  2. uruchomić fc-cache -fsv.

Jeśli nie mamy odpowiednich uprawnień, a chcemy korzystać z fontów dostępnych w TEX Live, należy:

  1. skopiować plik texlive-fontconfig.conf do ~/.fonts.conf, gdzie ~ oznacza nasz katalog domowy.
  2. uruchomić fc-cache -fv.

Uruchomienie programu fc-list pozwala wyświetlić nazwy fontów systemowych. Uruchomienie fc-list : family style file spacing pokaże więcej interesujących informacji.

3.4.5. ConTEXt Mark IV

Zarówno tzw. „stary” ConTEXt (Mark II), jak i nowy ConTEXt (Mark IV, oparty na LuaTEX) powinny działać po instalacji TEX Live bez problemów, o ile do aktualizacji będziemy używać wyłącznie programu tlmgr.

Ponieważ ConTEXt MkIV nie stosuje biblioteki kpathsea do wyszukiwania plików, po zainstalowaniu ręcznie nowych plików (bez użycia tlmgr) wymagane jest uruchomienie:

  context --generate

do odświeżenia danych buforowych ConTEXt. Wygenerowane dane buforowe zostaną zapisane w katalogach wskazywanych przez zmienną TEXMFCACHE (domyślna wartość w TEX Live tej zmiennej to TEXMSYSVAR;TEXMFVAR).

ConTEXt MkIV przeszuka wszystkie ścieżki wymienione w TEXMFCACHE i zapisze dane w pierwszej ścieżce, która jest dostępna do zapisu. Gdy dane buforowe są zduplikowane, podczas ich odczytywania zostaną wykorzystane ostatnio znalezione.

Więcej informacji znajdziemy na stronach: http://wiki.contextgarden.net/Running_Mark_IV.

3.4.6. Integracja lokalnych i prywatnych pakietów makr

Jak już wspomniano w części 2.3, katalog TEXMFLOCAL (domyślnie /usr/local/texlive/texmf-local lub %SystemDrive%\texlive\texmf-local w Windows) przeznaczony jest na lokalne (np. w danej sieci komputerowej) fonty oraz pakiety makr. Z kolei TEXMFHOME (domyślnie $HOME/texmf lub %USERPROFILE%\texmf) jest przeznaczony na prywatne makra i fonty użytkownika. W zamierzeniu oba te katalogi powinny być zachowywane przy instalacji nowszych wersji TEX Live, a ich zawartość ma być automatycznie dostępna dla kolejnych wydań. Zalecamy zatem, by nie przedefiniowywać TEXMFLOCAL, co pozwoli uniknąć ręcznego konfigurowania w przyszłości.

W obu drzewach katalogów pliki powinny być umieszczane w odpowiednich podkatalogach, zgodnie z zaleceniami TDS (patrz: http://tug.org/tds, także plik texmf-dist/web2c/texmf.cnf). Przykładowo pliki klas lub makr LATEX-a powinny być umieszczane w katalogu TEXMFLOCAL/tex/latex/ lub TEXMFHOME/tex/latex/ (lub ich podkatalogach).

TEXMFLOCAL po zmianie zawartości wymaga odświeżenia bazy danych – poleceniem mktexlsr lub poprzez użycie przycisku „Odśwież bazy danych” w graficznym trybie programu TeX Live Manager (tlmgr).

Każda z tych zmiennych ma domyślnie przypisany pojedynczy katalog, ale nie musi być to regułą. Jeśli testujemy różne wersje pakietów, możemy do własnych celów zakładać kolejne drzewa katalogów i przełączać kolejność ich przeszukiwania. Wystarczy zadeklarować zmienną TEXMFHOME dla listy katalogów, które oddzielamy przecinkami i umieszczamy w klamrach:

    TEXMFHOME = {/my/dir1,/mydir2,/a/third/dir}

W części 8.1.5 opisano dokładniej analizę listy katalogów umieszczonych w klamrach.

3.4.7. Integracja fontów z innych źródeł

Jest to, niestety, bardzo skomplikowane zagadnienie, wymagające sporej wiedzy użytkownika. Warto najpierw przejrzeć, jakie fonty mamy dostępne bezpłatnie w dystrybucji TEX Live (jest ich całkiem sporo).

Alternatywą jest tu użycie programu XeTEX lub LuaTEX (patrz część 2.4), które korzystają z fontów systemowych bez potrzeby instalowania ich dla programów TEX-owych.

Procedury instalacji i integracji fontów opisano w miarę dokładnie np. na stronie: http://tug.org/fonts/fontinstall.html.

3.5. Testowanie instalacji

Po zainstalowaniu TEX Live warto sprawdzić, czy programy działają poprawnie. Pierwszą rzeczą będzie znalezienie programu do edycji plików. W Mac OS X i Windows najczęściej użyjemy graficznego edytora (GUI), odpowiednio TeXShop lub TEXworks, które dostępne są w dystrybucji TEX Live. Dla innych systemów uniksowych wybór edytora pozostawia się użytkownikowi. W zasadzie we wszystkich systemach możemy korzystać z dowolnego edytora, operującego na czystym tekście.

Opiszemy tu podstawowe procedury testujące funkcjonowanie instalacji w systemach Unix, ale zasady są identyczne dla innych systemów.

  1. Sprawdzamy najpierw, czy uruchamia się program tex:

    > tex --version
    TeX 3.14159265 (TeX Live ...)
    Copyright ... D.E. Knuth.
    ...
    Jeśli uruchomienie kończy się komunikatem command not found (nie znaleziono polecenia), oznacza to, że niepoprawnie zadeklarowano zmienną PATH (patrz: deklaracje zmiennych środowiska na str. 36).
  2. Następnie przetwarzamy prosty plik LATEX-owy:

    > latex sample2e.tex
    This is pdfTeX 3.14...
    .....
    Output written on sample2e.dvi (3 pages, 7484 bytes).
    Transcript written on sample2e.log.
    Gdy program nie znajduje sample2e.tex (bądź innych wymaganych plików), może to oznaczać, że nadal działają ustawienia zmiennych środowiska bądź pliki konfiguracyjne z innej (poprzedniej) instalacji. Szczegółową analizę, gdzie pliki są szukane i znajdowane, umożliwia diagnostyka opisana w części 8.2.4 na str. 71.
  3. Podgląd wyniku składu:

     > xdvi sample2e.dvi    # Unix
     > dviout sample2e.dvi  # Windows
    Polecenie xdvi wymaga uruchomionego środowiska graficznego X Window. Dla MS Windows analogicznym poleceniem jest dviout.
  4. Przetwarzanie wyniku składu do PostScript w celu wyświetlenia lub wydruku:

    > dvips sample2e.dvi -o sample2e.ps
  5. Tworzenie dokumentu bezpośrednio w formacie PDF:

    > pdflatex sample2e.tex
  6. Podgląd dokumentu PDF:

    > gv sample2e.pdf
    lub:
    > xpdf sample2e.pdf
    Programy gv xpdf są zwykle dostarczane w ramach systemu operacyjnego, wobec tego nie zamieszczono ich na TEX Live. Przed samodzielną instalacją warto odwiedzić strony, odpowiednio: http://www.gnu.org/software/gvhttp://www.foolabs.com/xpdf. W sieci dostępny jest także bezpłatny program Adobe Reader (http://www.adobe.com). Użytkownikom Windows można zarekomendować program Sumatra PDF (http://blog.kowalczyk.info/software/sumatrapdf. W systemie Windows domyślnie instalowany jest dla TEX Live program psv (PS_View), pozwalający przeglądać pliki .ps .pdf. Program ten można też zainstalować samodzielnie w systemach Linux (http://psview.sourceforge.net/download.html).
  7. Inne przydatne pliki testowe:

    small2e.tex

    przykład prostszy niż sample2e;

    testpage.tex

    test położenia wydruku na kartce papieru, przydatny do sprawdzenia, czy nasza drukarka nie wprowadza przesunięć;

    nfssfont.tex

    służy do wydruku tablic fontowych;

    testfont.tex

    jak wyżej, z tym że zamiast LATEX-a trzeba użyć plain TEX;

    story.tex

    najbardziej kanoniczny przykład dla plain TEX; na zakończenie przetwarzania uruchomionego poleceniem „tex story”, po ukazaniu się *, należy wpisać „\bye”.

  8. Jeśli zainstalowano pakiet xetex, możemy przetestować użycie fontów systemowych:

    > xetex opentype-info.tex
    This is XeTeX, Version 3.14
    ...
    Output written on opentype-info.pdf (1 page).
    Transcript written on opentype-info.log.
    Gdy otrzymamy komunikat błędu: „Invalid fontname ‘Latin Modern Roman/ICU’…”, oznacza to, że należy zmienić konfigurację systemu, jak to opisano w części 3.4.4.

3.6. Programy pomocnicze dla Windows

Początkującym użytkownikom polecamy stronę http://tug.org/begin.html oraz podręcznik Petera Flynna Formatting Information, dostępny pod adresem http://www.ctan.org/tex-archive/documentation/beginlatex.

Aby instalacja była kompletna, TEX Live wymaga kilku pomocniczych programów, które nie są dostarczane z systemem Windows. Wiele skryptów napisano w języku Perl, ponadto wiele narzędzi wymaga programu Ghostscript (interpretera języka PostScript) do rasteryzacji bądź konwersji plików. Przydatne są także w wielu wypadkach różne programy do obróbki grafiki. Ponadto posiadanie edytora dedekowanego dla środowiska TEX znacznie ułatwi pracę.

Wszystkie te programy dla Windows można dosyć łatwo znaleźć w sieci, ponieważ jednak jest ich spory wybór, postanowiliśmy te najbardziej istotne umieścić w dystrybucji TEX Live:

Perl i Ghostscript
– obydwa te programy są niezbędne do poprawnego działania TEX Live, dołączyliśmy zatem Ghostscript 8.62 i minimalną dystrybucję Perl 5.8, wystarczającą do uruchomienia wszystkich zawartych w TEX Live skryptów perlowych; oba programy zostały „ukryte”, to znaczy tylko programy TEX Live, które z nich korzystają, „wiedzą” gdzie je znaleźć; tym samym nie powinny kolidować z ewentualnie zainstalowanymi w systemie programami Perl i Ghostscript;
narzędzia uruchamiane z linii poleceń
– zestaw kilku przydatnych programów (gzip, unzip, jpeg2ps tiff2png) a także kilka narzędzi z zestawu xpdf, uruchamianych z linii poleceń (sam xpdf nie jest dostępny dla Windows, można jednak pobrać z internetu opartą na nim przeglądarkę PDF: http://blog.kowalczyk.info/software/sumatrapdf);
fc-list, fc-cache
– narzędzia z biblioteki fontconfig; program fc-cache rejestruje dla XeTEX-a fonty systemowe lub dostarczane w dystrybucji TEX Live fonty OpenType; fc-list wyświetla zarejestrowane fonty, podając ich pełne nazwy (deklarujemy je w rozszerzonym w XeTEX-u poleceniu \font);
PS_View
– program do podglądu plików postscriptowych (a także plików PDF), patrz rys. 9.


pict

Rysunek 9: PS_View: umożliwia bardzo duże powiększenia!


Poniżej zamieszczono listę miejsc, z których można pobrać programy pomocnicze:

Ghostscript
http://www.cs.wisc.edu/~ghost/
Perl
http://www.perl.org (uzupełniające, przydatne pakiety należy pobrać z zasobów CPAN http://cpan.org)
ImageMagick
– bogaty zestaw narzędzi do wsadowego przetwarzania plików graficznych (http://www.imagemagick.com)
NetPBM
– do przetwarzania i konwersji plików graficznych możemy użyć alternatywnego dla ImageMagick programu NetPBM (http://netpbm.sourceforge.net/)
Edytory dla systemu TEX
– spory wybór programów, uwzględniających indywidualne preferencje użytkownika (poniżej wymieniono jedynie te działające w systemach Windows)

Obszerniejszą listę programów można znaleźć na stronie http://tug.org/interest.html.

4. Instalacje zaawansowane

W poprzednich częściach opisano proces typowej instalacji. Teraz omówimy te bardziej wyspecjalizowane.

4.1. Instalacje dla wielu użytkowników (lub wieloplatformowe)

TEX Live zaprojektowano tak, by w sieci komputerowej mogło z niego korzystać wielu użytkowników, nawet w różnych systemach operacyjnych. Dzięki standardowej strukturze katalogów nie ma potrzeby konfiguracji i określania konkretnych ścieżek: położenie plików wymaganych przez programy TEX Live jest zdefiniowane jako względne wobec samych programów. Można to zobaczyć w pliku $TEXMFDIST/web2c/texmf.cnf, który zawiera np. takie wiersze:

  TEXMFROOT = $SELFAUTOPARENT
  ...
  TEXMFDIST = $TEXMFROOT/texmf-dist
  ...
  TEXMFLOCAL = $SELFAUTOPARENT/../texmf-local

W konsekwencji oznacza to, że dla różnych systemów operacyjnych bądź użytkowników wystarczy dodać do ich ścieżek przeszukiwania tylko ścieżkę do programów TEX Live.

Możliwa jest zatem np. instalacja lokalna TEX Live, po czym przeniesienie całej struktury w inne miejsce w sieci.

Użytkownicy Windows mogą pobrać z internetu skrypt w32client (patrz: http://tug.org/texlive/w32client.html), który pozwala dostosować istniejącą instalację TEX Live dla potrzeb sieci (włącznie z utworzeniem skrótów w menu systemowym). Plik .zip dostępny na wymienionej stronie zawiera ponadto skrypt w32unclient, służący do odinstalowania.

4.2. Przenośna instalacja na pen drivie USB

Aby wykonać przenośną instalację na pen drivie należy uruchomić program instalacyjny z opcją -portable (lub polecenie V w trybie tekstowym bądź odpowiednia opcja w trybie GUI). Instalacja taka nie ingeruje w sam system operacyjny. Można ją wykonać bezpośrednio na pen drivie, lub na dysku twardym, skąd kopiujemy ją na urządzenie przenośne.

Do uruchomienia programów TEX Live w takiej instalacji wystarczy w sesji terminala dodać, jak zazwyczaj, odpowiedni katalog do zmiennej PATH. W Windows należy dwukrotnie kliknąć tl-tray-menu w głównym katalogu instalacji, aby wybrać jedno z podstawowych zadań, pokazanych na poniższym rysunku:

pict

Wybór „More…” pokaże komunikat z informacją jak można dostosować menu do własnych potrzeb.

4.3. Instalacje z pliku obrazu ISO (lub DVD)

Jeśli nie zamierzamy często aktualizować bądź modyfikować w inny sposób naszej instalacji, a także gdy zamierzamy uruchamiać TEX Live na wielu systemach, warto utworzyć plik obrazu ISO takiej instalacji, choćby z poniższych powodów:

Obraz ISO można oczywiście wypalić na płytce DVD.

Systemy GNU/Linux/Unix (w tym Mac OS X) pozwalają na montowanie pliku obrazu ISO. Windows 8 jest pierwszą(!) wersją tego systemu, która też na to pozwala. Instalacja z obrazu ISO w niczym się nie różni od typowej, wykonanej na dysku (patrz: 3.4.1).

Podczas wykonywania instalacji do ISO warto pominąć specyfikowanie katalogu dla roku wydania, ponadto warto umieścić katalog texmf-local na tym samym poziomie co inne drzewa (texmf-dist, texmf-var, itd.). Zmianę katalogów umożliwia opcja TEXDIR programu instalacyjnego.

Dla natywnego (nie wirtualnego) systemu Windows można wypalić obraz ISO na płytce DVD, ale warto też rozważyć instalację któregoś z dostępnych w sieci programów umożliwiających montowanie takiego obrazu, np. dla Windows XP WinCDEmu (http://wincdemu.sysprogs.org/).

Poza tym w Windows można dołączyć opisany wyżej skrypt w32client (patrz: 4.1 oraz http://tug.org/texlive/w32client.html), który wykonuje swe zadania, podobnie jak w wypadku instalacji sieciowej.

W systemie Mac OS X program TeXShop będzie mógł wykorzystać instalację na DVD, gdy zadeklarujemy dowiązanie symboliczne /usr/texbin do odpowiedniego katalogu, np.:

  sudo ln -s /Volumes/MyTeXLive/bin/universal-darwin /usr/texbin

Uwaga historyczna: TEX Live 2010 był pierwszą edycją, która (z różnych przyczyn) nie była faktycznie live. Niemniej jednak poprzednie edycje zawsze wymagały akrobatycznych „sztuczek” do uruchamiania programów bezpośrednio z DVD lub obrazu ISO (np. deklarowania dodatkowej zmiennej środowiska). Obraz ISO, tworzony obecnie, tego nie wymaga.

5. tlmgr: zarządzanie instalacją

TEX Live zawiera program o nazwie tlmgr, służący do dalszego zarządzania TEX Live po pierwotnej instalacji. Jego możliwości obejmują:

Program tlmgr całkowicie zastąpił funkcjonalność programu texconfig. Choć ten ostatni jest nadal dostępny w dystrybucji TEX Live dla użytkowników przyzwyczajonych do tego interfejsu, zalecamy obecnie używanie tlmgr.


pict

Rysunek 10: tlmgr w trybie graficznym: główne okno, po akcji „Wczytaj” (Load).



pict

Rysunek 11: tlmgr w trybie GUI: Opcje ogólne

pict

Rysunek 12: tlmgr w trybie GUI: Opcje dotyczące formatu papieru


5.1. tlmgr – tryb graficzny (GUI)

tlmgr może być uruchomiony w trybie graficznym (rys. 10) za pomocą polecenia:

> tlmgr -gui
zaś w systemie Windows poprzez wybór menu: Start, Programy, TeX Live 2014, TeX Live Manager. Po kliknięciu przycisku „Wczytaj” wyświetla listę dostępnych oraz listę zainstalowanych pakietów.

Rysunki 1112 pokazują zakładki doczące opcji.

5.2. Przykładowe wywołania tlmgr z linii poleceń

Po zainstalowaniu TEX Live można dokonać aktualizacji wszystkich pakietów:

> tlmgr update -all
Symulację aktualizacji umożliwia:

> tlmgr update -all -dry-run
bądź tylko wyliczenie, jakie pakiety będą aktualizowane:

> tlmgr update -list

Poniższy przykład dodaje kolekcję zawierającą m.in. nowy „silnik” XeTEX, z lokalnego repozytorium instalacji:

> tlmgr -repository /local/mirror/tlnet install collection-xetex
co pokazują komunikaty (tu w skrócie):
  install: collection-xetex
  install: arabxetex
  ...
  install: xetex
  install: xetexconfig
  install: xetex.i386-linux
  running post install action for xetex
  install: xetex-def
  ...
  running mktexlsr
  mktexlsr: Updating /usr/local/texlive/2014/texmf-dist/ls-R...
  ...
  running fmtutil-sys --missing
  ...
  Transcript written on xelatex.log.
  fmtutil: /usr/local/texlive/2014/texmf-var/web2c/xetex/xelatex.fmt installed.

Jak widać, tlmgr instaluje wszystkie pakiety zależne, a także przeprowadza wymagane czynności poinstalacyjne, jak aktualizacja bazy danych, budowa plików formatów itp. (w przykładzie wygenerowaliśmy nowy format dla XeTEX).

Aby wyświetlić informację o pakiecie (kolekcji bądź schemacie), należy uruchomić np.:

> tlmgr show collection-latexextra
co pokaże:
  package:    collection-latexextra
  category:   Collection
  shortdesc:  LaTeX supplementary packages
  longdesc:   A very large collection of add-on packages for LaTeX.
  installed:  Yes
  revision:   32768

Uwaga: pełna dokumentacja programu tlmgr dostępna jest pod adresem: http://tug.org/texlive/tlmgr.html lub po uruchomieniu:

> tlmgr -help

6. Uwagi dotyczące Windows

6.1. Cechy specyficzne w systemie Windows

W systemie Windows program instalacyjny wykonuje kilka dodatkowych czynności:

Menu i skróty.
W menu systemowym instalowane jest podmenu „TEX Live”, które zawiera kilka pozycji dla programów działających w trybie graficznym (tlmgr, texdoctk, PS_View – przeglądarka plików postscriptowych) oraz dokumentacji.
Skojarzenia typów plików.
Jeśli wybrano tę opcję, TeXworks, Dviout oraz PS_view otwierają domyślne dla tych programów typy plików (lub, przy kliknięciu prawym klawiszem myszy na danym pliku, proponują „Otwórz” i wybór programu).
Konwerter bitmap do EPS.
Dla różnych formatów graficznych plików bitmapowych kliknięcie prawym klawiszem myszy wyświetla w menu „Otwórz” bitmap2eps. Bitmap2eps jest prostym skryptem, który pozwala na wybór programu sam2p bądź bmeps.
Automatyczne ustawienie zmiennych środowiska.
Po instalacji nie są wymagane żadne „ręczne” zmiany ustawień.
Odinstalowanie.
Program instalacyjny rejestruje instalację w menu „Dodaj/Usuń programy” w Panelu sterowania; odinstalowanie odbywa się zatem w standardowy dla Windows sposób.

6.2. User Profile to inaczej Home (katalog domowy)

Odpowiednikiem uniksowego katalogu domowego użytkownika ($HOME) jest w Windows katalog określany zmienną %USERPROFILE%. W Windows XP jest to zazwyczaj katalog C:\Documents and Settings\ <nazwa_użytkownika>, zaś w Windows Vista i kolejnych wersjach katalog C:\Users\<nazwa_użytkownika>. W pliku konfiguracyjnym texmf.cnf i bibliotekach Kpathsea znak ~ jest poprawnie rozwijany do odpowiedniej zmiennej zarówno w Windows, jak i w Unix/Linux.

6.3. Rejestr Windows

W systemie Windows prawie wszystkie dane konfiguracyjne przechowywane są w tzw. rejestrze. Zawiera on hierachicznie zorganizowane klucze, w ramach kilku kluczy głównych. Najbardziej istotne dla programów instalacyjnych są klucze HKEY_CURRENT_USER oraz HKEY_LOCAL_MACHINE (w skrócie HKCUHKLM). Część HKCU dotyczy katalogów domowych użytkowników (patrz 6.2), zaś HKLM – podkatalogów systemowych (w katalogu Windows).

Informacje o ustawieniach systemu można czasem uzyskać ze zmiennych środowiska, ale po inne informacje, np. położenie tzw. skrótów, trzeba odwołać się do rejestru. Także zapis zmiennych środowiska na stałe wymaga dostępu do rejestru.

6.4. Uprawnienia w Windows

W nowszych wersjach Windows istnieje wyraźne rozróżnienie między użytkownikami „zwykłymi” i administratorami, którzy mają pełną swobodę dostępu do całości systemu. Dołożono wielu starań, aby umożliwić instalację TEX Live także osobom bez uprawnień administratora.

Jeśli osoba instalująca ma uprawnienia administrata, to udostępniona jest opcja instalacji dla wszystkich użytkowników. Użycie jej oznacza, że tworzone są skróty, a także ustawiane są zmienne środowiska dla całego systemu. W przeciwnym wypadku skróty i menu są tworzone jedynie dla konkretnego użytkownika, także definiowane zmienne środowiska dotyczą zwykłych użytkowników.

Bez względu na status użytkownika proponowanym, domyślnym katalogiem głównym instalacji jest katalog w ramach %SystemDrive%. Program instalacyjny zawsze sprawdza, czy ten katalog jest dostępny do zapisu dla aktualnego użytkownika.

Problem może się pojawić wtedy, gdy użytkownik instalujący TEX Live nie jest administratorem, a programy TEX-owe są już w ścieżce przeszukiwania. Wynikowa ścieżka zawiera wtedy ścieżkę systemową, do której dodano ścieżkę do programów użytkownika. W konsekwencji nie będą znajdowane nowo instalowane programy. Aby rozwiązać ten problem, program instalacyjny tworzy skrót do okna z wierszem poleceń, w którym ścieżka do nowych programów TEX Live ma priorytet. W ten sposób, po uruchomieniu tego skrótu, będzie można korzystać z TEX Live. Dotyczy to także programu TEXworks, o ile go zainstalowaliśmy.

Windows Vista i nowsze stwarzają dodatkowe utrudnienia: nawet jeśli jesteśmy zalogowani jako administrator, musimy dodatkowo żądać uprawnień do uruchomienia programów jako administrator! W rzeczywistości nie ma sensu logowanie jako administrator, zamiast tego wystarczy kliknąć prawym klawiszem myszy na programie (lub skrócie), co pozwala wybrać opcję „Uruchom jako administrator”.

6.5. Zwiększanie maksymalnej ilości dostępnej pamięci w Windows i Cygwin

Użytkownicy systemów Windows i Cygwin mogą w przypadku uruchamiania niektórych programów dostarczonych w TEX Live spotkać się z niewystarczającą ilością dostępnej pamięci. Na przykład asy wyczerpie dostępną pamięć w przypadku próby zadeklarowania macierzy składającej się z 25 milionów liczb rzeczywistych, a LuaTEX przy przetwarzaniu dokumentu zawierającego wiele dużych czcionek.

W Cygwin można ten problem rozwiązać w sposób podany za poradą zawartą w Podręczniku Użytkownika Cygwin (http://www.cygwin.com/cygwin-ug-net/setup-maxmem.html).

W Windows należy utworzyć plik, np. moremem.reg, o zawartości:

  Windows Registry Editor Version 5.00
  
  [HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\Cygwin]
  "heap_chunk_in_mb"=dword:ffffff00

a następnie wykonać (jako użytkownik z prawami administratora) polecenie: regedit /s moremem.reg. Zamiast ustawień globalnych dla systemu, można też zmienić wielkość dostępnej pamięci jedynie dla bieżącego użytkownika, używając HKEY_CURRENT_USER.

7. W razie problemów

7.1. Co zrobić gdy latex nie może znaleźć potrzebnych plików?

8. Instrukcja obsługi systemu Web2C

Web2C to zestaw programów związanych z TEX-em, tj. sam TEX, Metafont, MetaPost, BibTeX itd. Stanowią one rdzeń dystrybucji TEX Live.

Oryginalna implementacja wykonana została przez Tomasa Rokickiego, który w roku 1987 stworzył pierwszy system TEX-to-C, adaptując pliki wymiany (change files) pod Unix-em (pierwotnie były one dziełem Howarda Trickey’a oraz Pavela Curtisa). W czasie, gdy Tim Morgan zajmował się systemem, jego nazwa została zmieniona na Web-to-C. W 1990 roku prace nad projektem przejął Karl Berry wraz z dziesiątkami współpracowników, a w roku 1997 pałeczkę przejął Olaf Weber.

Web2C działa na platformach systemowych, takich jak Unix (w tym Mac OS X), Windows 9x/NT/2K/XP i innych. System wykorzystuje oryginalne źródła TEX-owe autorstwa Donalda Knutha oraz inne programy napisane w WEB i tłumaczy je na kod źródłowy C. Ponadto system udostępnia spory zestaw makr i funkcji stworzonych dla zwiększenia funkcjonalności oryginalnych zasobów oprogramowania związanego z TEX-em. Podstawowymi składnikami systemu są:

bibtex

tworzenie spisów bibliograficznych;

dvicopy

modyfikowanie pliku DVI;

dvitomp

konwersja DVI do MPX (rysunki MetaPost-owe);

dvitype

konwersja DVI na plik tekstowy (ASCII);

gftodvi

zamiana fontu GF na plik DVI;

gftopk

zamiana fontu w formacie GF na font spakowany (PK);

gftype

zamiana fontu GF na plik tekstowy (ASCII);

mf

generowanie fontów bitmapowych w formacie GF;

mft

skład plików źródłowych Metafont-a;

mpost

tworzenie rysunków oraz diagramów technicznych;

patgen

tworzenie wzorców przenoszenia wyrazów;

pktogf

zamiana fontów w formacie PK na fonty GF;

pktype

zamiana fontu PK na plik tekstowy (ASCII);

pltotf

konwersja tekstowej listy właściwości do TFM;

pooltype

wyświetlanie WEB-owych plików pool;

tangle

konwersja WEB do języka Pascal;

tex

skład tekstu;

tftopl

konwersja TFM do tekstowej listy właściwości (PL);

vftovp

konwersja fontów wirtualnych do wirtualnej listy właściwości (VPL);

vptovf

konwersja wirtualnej listy właściwości do fontów wirtualnych;

weave

konwersja WEB do TEX-a.

Dokładny opis funkcji oraz składni tych programów zawarty jest w dokumentacji poszczególnych pakietów samego Web2C. Do optymalnego korzystania z instalacji Web2C przyda się znajomość kilku zasad rządzących całą rodziną programów.

Wszystkie programy obsługują standardowe opcje GNU:

--help   
podaje podstawowe zasady użytkowania;
--verbose
podaje dokładny raport z działania programu;
--version
podaje informację o wersji, po czym kończy działanie programu.

Do lokalizowania plików programy oparte na Web2C używają biblioteki do przeszukiwania ścieżek zwanej Kpathsea. Dla optymalizacji przeszukiwania TEX-owego drzewa podkatalogów biblioteka ta używa kombinacji zmiennych środowiskowych oraz kilku plików konfiguracyjnych. Web2C potrafi obsługiwać jednocześnie więcej niż jedno drzewo podkatalogów, co jest użyteczne w wypadku, gdy chce się przechowywać standardową dystrybucję TEX-a jak i lokalne rozszerzenia w dwóch różnych drzewach katalogów. Aby przyspieszyć poszukiwanie plików, katalog główny każdego drzewa ma swój plik ls-R, zawierający pozycje określające nazwę i względną ścieżkę dla wszystkich plików zawartych w tym katalogu.

8.1. Przeszukiwanie ścieżek przez Kpathsea

Opiszemy najpierw ogólny mechanizm przeszukiwania ścieżek przez bibliotekę Kpathsea.

Tym, co nazywamy ścieżką przeszukiwania, jest rozdzielona dwukropkami lub średnikami lista elementów ścieżki, które zasadniczo są nazwami podkatalogów. Ścieżka przeszukiwania może pochodzić z (kombinacji) wielu źródeł. Przykładowo, aby odnaleźć plik „my-file” w ścieżce „.:/dir”, Kpathsea sprawdza istnienie danego elementu ścieżki w następującej kolejności: najpierw ./my-file, potem /dir/my-file, zwracając pierwszy odnaleziony (lub możliwie wszystkie).

Aby optymalnie zaadaptować się do konwencji wszystkich systemów operacyjnych, na systemach nieunixowych Kpathsea może używać jako separatorów nazw ścieżek znaków innych niż dwukropek („:”) oraz „ciach” („/”).

W celu sprawdzenia konkretnego elementu p ścieżki, Kpathsea najpierw sprawdza, czy zbudowana wcześniej baza danych (patrz „Baza nazw plików” na str. 68) odnosi sie do p, tj. czy baza danych znajduje się w podkatalogu z prefiksem p. Jeżeli tak, to specyfikacja ścieżki jest porównywana z zawartością bazy.

Jeśli baza danych nie istnieje bądź nie odnosi się do danego elementu ścieżki albo też nie zawiera elementów zgodnych, to przeszukiwany jest system plików (jeżeli nie zostało to zabronione przez specyfikację rozpoczynającą się od „!!” oraz jeżeli poszukiwany plik musi istnieć). Kpathsea konstruuje listę podkatalogów, które korespondują z danym elementem ścieżki, a następnie sprawdza w każdym z nich, czy nie ma tam poszukiwanego pliku.

Warunek mówiący, że „plik musi istnieć” dotyczy np. plików „.vf” i plików dołączanych TEX-owym poleceniem \openin. Takiego pliku może nie być (np. cmr10.vf), błędne byłoby zatem poszukiwanie go na dysku. Jeśli więc zapomnisz o aktualizacji ls-R po instalacji nowego pliku „.vf”, to nie zostanie on odnaleziony. Każdy element ścieżki sprawdzany jest w następującej kolejności: najpierw w bazie danych, potem na dysku. Jeżeli plik się znajdzie, to przeszukiwanie zostanie zatrzymane i zwrócony zostanie wynik.

Ponieważ najprostszym i najbardziej powszechnym elementem ścieżki jest nazwa katalogu, Kpathsea korzysta z dodatkowych możliwości w przeszukiwaniu ścieżek: wielowarstwowych wartości domyślnych, zmiennych środowiskowych, wartości pliku konfiguracyjnego, lokalnych podkatalogów użytkownika oraz rekursywnego przeszukiwania podkatalogów. Można więc powiedzieć, że Kpathsea rozwija element ścieżki, tzn. transformuje wszystkie specyfikacje do podstawowej nazwy lub nazw katalogów. Jest to opisane w kolejnych akapitach, w kolejności w jakiej to zachodzi.

Trzeba zauważyć, że jeżeli nazwa poszukiwanego pliku jest absolutna lub jawnie względna, tj. zaczyna się od „/” lub „./” lub „../”, to Kpathsea ogranicza się do sprawdzenia, czy ten plik istnieje.

8.1.1. Źródła ścieżek

Nazwa przeszukiwanej ścieżki może pochodzić z wielu źródeł. Oto kolejność, w jakiej Kpathsea ich używa:

  1. Zmienna środowiskowa ustawiana przez użytkownika, np. TEXINPUTS. Zmienne środowiskowe z dołączoną kropką i nazwą programu zastępują inne, np. jeżeli „latex” jest nazwą uruchomionego programu, wtedy zamiast TEXINPUTS wykorzystana zostanie zmienna TEXINPUTS.latex.
  2. Plik konfiguracyjny konkretnego programu, np. linia „S /a:/b” w pliku config.ps programu dvips.
  3. Plik konfiguracyjny Kpathsea texmf.cnf, zawierający taką linię, jak „TEXINPUTS=/c:/d” (patrz poniżej).
  4. Wartości domyślne dla uruchamianych programów.

Każdą z tych wartości dla danej ścieżki przeszukiwania można zobaczyć, używając opcji diagnostyki błędów (patrz „Diagnostyka błędów” na str. 71).

8.1.2. Pliki konfiguracyjne

Kpathsea szuka ścieżek przeszukiwania i innych definicji w plikach konfiguracyjnych o nazwach texmf.cnf. Ścieżka przeszukiwania używana do znajdowania tych plików określana jest przez zmienną TEXMFCNF, ale nie zalecamy jawnego ustawiania tej, jak i innych zmiennych w systemie. Zamiast tego typowa instalacja TEX Live tworzy plik .../2014/texmf.cnf, który w wyjątkowych wypadkach możemy modyfikować. Głównym plikiem konfiguracyjnym jest .../2014/texmf-dist/web2c/texmf.cnf, ale nie powinien być on modyfikowany, gdyż zmiany będą utracone podczas aktualizacji.

Czytane będą wszystkie pliki texmf.cnf w ścieżce przeszukiwania, a definicje we wcześniejszych plikach zastąpią te w późniejszych. Tak więc w ścieżce .:$TEXMF wartości pochodzące z ./texmf.cnf zastąpią te z $TEXMF/texmf.cnf.

Dociekliwy czytelnik może być zainteresowany sposobem, w jaki programy znajdują plik texmf.cnf, skoro nie ma konieczności deklarowania specyficznej zmiennej środowiskowej systemu. Otóż położenie domyślne jest wkompilowane w programy jako względne do ich położenia (określanego, jak wiemy, w ścieżce specyfikowanej przez $PATH): ../../texmf-dist/web2c/ bądź ../texmf-dist/web2c/. Jeśli jawnie deklarujemy zmienną TEXMFCNF, wymagane jest podanie bezwzględnej ścieżki.

Czytając zamieszczony poniżej opis formatu pliku texmf.cnf, warto przeglądać jego zawartość. Położenie aktywnego pliku znajdziemy za pomocą polecenia kpsewhich texmf.cnf.

Oto fragment pliku konfiguracyjnego ilustrujący większość opisanych powyżej reguł notacji:

  TEXMF              = {$TEXMFLOCAL,!!$TEXMFMAIN}
  TEXINPUTS.latex    = .;$TEXMF/tex/{latex,generic;}//
  TEXINPUTS.fontinst = .;$TEXMF/tex//;$TEXMF/fonts/afm//
  % e-TeX related files
  TEXINPUTS.elatex   = .;$TEXMF/{etex,tex}/{latex,generic;}//
  TEXINPUTS.etex     = .;$TEXMF/{etex,tex}/{eplain,plain,generic;}//

8.1.3. Rozwijanie ścieżek

Kpathsea rozpoznaje w ścieżkach przeszukiwania pewne specjalne znaki oraz konstrukcje, podobne do tych, które są dostępne w powłokach systemów typu Unix. Jako ogólny przykład: złożona ścieżka ~$USER/{foo,bar}//baz rozwija się do wszystkich podkatalogów pod katalogami foo bar w katalogu głównym $USER, które zawierają katalog lub plik baz. Rozwinięcia te opisane są w poniższych podrozdziałach.

8.1.4. Rozwijanie domyślne

Jeżeli ścieżka przeszukiwania największego uprzywilejowania (patrz „Źródła ścieżek” na str. 63) zawiera dodatkowy dwukropek (np. na początku, na końcu lub podwójny), to Kpathsea wstawia w tym miejscu następną zdefiniowaną w hierarchii uprzywilejowania ścieżkę przeszukiwania. Jeżeli ta wstawiona ścieżka ma dodatkowy dwukropek, to dzieje się dalej to samo. Przykładowo, jeżeli ustawić zmienną środowiskową

> setenv TEXINPUTS /home/karl:
oraz wartość TEXINPUTS pobraną z texmf.cnf

  .:$TEXMF//tex
to końcową wartością użytą w przeszukiwaniu będzie:

  /home/karl:.:$TEXMF//tex

Ponieważ nieużytecznym byłoby wstawiać wartość domyślną w więcej niż jednym miejscu, Kpathsea zmienia tylko jeden dodatkowy „:” i pozostawia inne bez zmian. Kpathsea najpierw szuka dwukropków na początku linii, potem na końcu, a następnie podwójnych.

8.1.5. Rozwijanie nawiasów

Użyteczna jest możliwość rozwijania nawiasów, co oznacza, że np. v{a,b}w rozwija się do vaw:vbw. Nawiasy można też zagnieżdżać. Funkcji tej można użyć do zaimplementowania różnych hierarchii TEX-owych przez przypisanie listy nawiasów do $TEXMF. Przykładowo, w pliku texmf.cnf można znaleźć następującą (uproszczoną tu) definicję:

    TEXMF = {$TEXMFVAR,$TEXMFHOME,!!$TEXMFLOCAL,!!$TEXMFDIST}

Używając jej, można następnie zdefiniować na przykład:

    TEXINPUTS = .;$TEXMF/tex//

co oznacza, że po szukaniu w katalogu bieżącym będą przeszukane kolejno $TEXMFVAR/tex,
code$TEXMFHOME/tex, code$TEXMFLOCAL/tex, i $TEXMFDIST/tex (wszystkie wraz z katalogami niższego poziomu; dwie ostatnie ścieżki wyłącznie na podstawie zawartości pliku ls-R). Jest to wygodny sposób na uruchamianie dwóch równoległych struktur TEX-owych, jednej „zamrożonej” (np. na CD), a drugiej ciągle uaktualnianej nowo pojawiającymi się wersjami. Używając zmiennej $TEXMF we wszystkich definicjach daje pewność, że najpierw przeszukiwane jest drzewo uaktualnione.

8.1.6. Rozwijanie podkatalogów

Dwa lub więcej kolejnych „ciachów” („/”) w elemencie ścieżki, występujących po nazwie katalogu d, zastępowanych jest przez wszystkie podkatalogi d, najpierw podkatalogi znajdujące się bezpośrednio pod d, potem te pod powyższymi i tak dalej. Na każdym etapie kolejność, w jakiej przeszukiwane są katalogi, jest nieokreślona.

Jeśli wyszczególni się człony nazwy pliku po „//”, to uwzględnione zostaną tylko te podkatalogi, które zawierają powyższe człony. Na przykład „/a//b” rozwija się do katalogów /a/1/b, /a/2/b, /a/1/1/b itd., ale nie do /a/b/c czy /a/1.

Możliwe jest wielokrotne użycie „//” w ścieżce, jednakże „//” występujące na początku ścieżki nie jest brane pod uwagę.

8.1.7. Lista znaków specjalnych i ich znaczeń – podsumowanie

Poniższa lista podsumowuje znaczenie znaków specjalnych w plikach konfiguracyjnych.

:
znak rozdzielający w specyfikacji ścieżki; umieszczony na początku lub na końcu ścieżki zastępuje domyślne rozwinięcie ścieżki;
;
znak rozdzielający dla systemów nieuniksowych (działa tak jak „:”);
$
rozwijanie zmiennej;
~
oznacza katalog główny użytkownika;
{…}
rozwijanie nawiasów, np. a{1,2}b zmieni się w a1b:a2b;
//
rozwijanie podkatalogów (może wystąpić gdziekolwiek w ścieżce, poza jej początkiem);
%
początek komentarza, obejmującego wszystkie znaki do końca linii;
\
znak kontynuacji (pozwala na przełamanie wiersza z wyrażeniem);
!!
przeszukiwanie tylko bazy danych, a nie dysku.

8.2. Bazy nazw plików

Podczas przeszukiwania Kpathsea stara się zminimalizować dostęp do dysku. Niemniej, w przypadku instalacji ze zbyt dużą liczbą katalogów przeglądanie każdego dopuszczalnego katalogu w poszukiwaniu pliku może zabierać sporo czasu (ma to miejsce zwłaszcza, jeżeli przeszukać trzeba setki katalogów z fontami). Dlatego też Kpathsea może używać zewnętrznego pliku z „bazą danych” o nazwie ls-R, który zawiera przypisania plików do katalogów. Unika się w ten sposób czasochłonnego przeszukiwania dysku.

Drugi plik z bazą danych – aliases – pozwala na nadawanie dodatkowych nazw plikom zawartym w ls-R. Może to być pomocne do adaptacji do DOS-owej konwencji „8.3” nazewnictwa plików w plikach źródłowych.

8.2.1. Baza nazw plików

Jak wspomniano, plik zawierający główną bazę nazw plików musi nosić nazwę ls-R. W katalogu podstawowym każdej hierarchii TEX-owej (domyślnie $TEXMF), którą chcemy włączyć w mechanizm przeszukiwania, umieszczać można po jednym pliku ls-R; w większości przypadków istnieje tylko jedna hierarchia. Kpathsea szuka pliku ls-R w ścieżce TEXMFDBS.

Najlepszym sposobem stworzenia i utrzymywania pliku ls-R jest uruchomienie skryptu mktexlsr, będącego składnikiem dystrybucji. Jest on wywoływany przez różne skrypty typu „mktex...”. W zasadzie skrypt ten jedynie wykonuje polecenie

cd /your/texmf-dist/root && ls -LAR ./ >ls-R
zakładając, że polecenie ls danego systemu utworzy właściwy format strumienia wyjściowego (GNU ls działa prawidłowo). Aby mieć pewność, że baza danych jest zawsze aktualna, wygodnie jest przebudowywać ją regularnie za pomocą demona cron.

Jeśli pliku nie ma w bazie danych, Kpathsea domyślnie przechodzi do przeszukiwania dysku. Jeżeli jednak dany element ścieżki zaczyna sie od „!!”, to w poszukiwaniu tego elementu sprawdzona zostanie jedynie baza danych, a nigdy dysk.

8.2.2. kpsewhich – program do przeszukiwania ścieżek

Przeszukiwanie ścieżek przez program kpsewhich jest niezależne od jakiejkolwiek aplikacji. Może on być przydatny jako rodzaj programu find, za pomocą którego lokalizować można pliki w hierarchiach TEX-owych (jest on używany intensywnie w skryptach „mktex...” tej dystrybucji).

> kpsewhich opcje nazwa-pliku
Parametry wyszczególnione w „opcje” mogą zaczynać się zarówno od „-”, jak i od „--”, a dozwolony jest każdy jednoznaczny skrót.

Kpathsea traktuje każdy argument niebędący parametrem jako nazwę pliku i zwraca pierwszą odnalezioną nazwę. Nie ma parametru nakazującego zwracanie wszystkich nazw plików o określonej nazwie (w tym celu można wykorzystać Unix-owy program „find”).

Oto ważniejsze parametry.

--dpi=num


Ustaw rozdzielczość na „num”; ma to tylko wpływ na przeszukiwanie fontów „gf” i „pk”. Dla zgodności z dvips parametr „-D” działa identycznie. Domyślną wartością jest 600.

--format=nazwa


Ustawienie formatu (typu pliku) przeszukiwania na „nazwa”. Domyślnie format odgadywany jest z nazwy pliku. Dla formatów, które nie mają przydzielonego jednoznacznego rozszerzenia, takich jak niektóre pliki MetaPost-owe czy pliki konfiguracyjne dvips-a, należy wyszczególnić nazwę, których listę wyświetli uruchomienie kpsewhich --help.

--mode=napis


Ustaw nazwę trybu na „napis”; dotyczy to jedynie szukania fontów „gf” oraz „pk”. Brakuje wartości domyślnej – odnaleziony zostanie dowolny wyszczególniony tryb.

--must-exist


Zrób wszystko co możliwe, aby odnaleźć pliki, włączając w to przede wszystkim przeszukanie dysku. Domyślnie, w celu zwiększeniu efektywności działania, sprawdzana jest tylko baza ls-R.

--path=napis


Szukaj w ścieżce „napis” (rozdzielonej, jak zwykle, dwukropkami), zamiast zgadywać ścieżkę przeszukiwania z nazwy pliku. „//” i wszystkie zwykłe rozszerzenia są możliwe. Parametry „--path” oraz „--format” wzajemnie się wykluczają.

--progname=nazwa


Ustaw nazwę programu na „nazwa”. Może to mieć wpływ na ścieżkę przeszukiwania poprzez „.program” w plikach konfiguracyjnych. Ustawieniem domyślnym jest „kpsewhich”.

--show-path=nazwa


Pokazuje ścieżkę używaną do poszukiwania plików typu „nazwa”. Użyć można zarówno rozszerzenia („.pk”, „.vf”, etc.), jak i nazwy pliku, tak jak w wypadku parametru „--format”.

--debug=num


ustawia parametry wykrywania błędów na „num”.

8.2.3. Przykłady użycia

Przyjrzyjmy sie teraz, jak działa Kpathsea.

> kpsewhich  article.cls
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/article.cls
Szukamy tu pliku article.cls. Ponieważ rozszerzenie „.cls” jest jednoznaczne, nie musimy zaznaczać, że poszukujemy pliku typu „tex” (katalogi plików źródłowych TEX-a). Znajdujemy go w podkatalogu tex/latex/base, pod katalogiem nadrzędnym „texmf-dist”. Podobnie wszystkie poniższe pliki odnajdywane są bezproblemowo dzięki swoim jednoznacznym rozszerzeniom:

> kpsewhich array.sty
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/tools/array.sty
> kpsewhich latin1.def
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/latin1.def
> kpsewhich size10.clo
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/size10.clo
> kpsewhich small2e.tex
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/small2e.tex
> kpsewhich tugboat.bib
/usr/local/texmf-dist/bibtex/bib/beebe/tugboat.bib

(ostatni plik to BibTeX-owa baza bibliograficzna dla artykułów TUGBoat).

> kpsewhich cmr10.pk
Pliki czcionek bitmapowych typu .pk używane są przez sterowniki, takie jak dvips czy xdvi. W tym wypadku wynik przeszukiwania okaże się pusty, ponieważ w systemie brak gotowych wygenerowanych czcionek „.pk” Computer Modern (wynika to z faktu używania w TEX Live fontów PostScript-owych Type1).

> kpsewhich wsuipa10.pk
   /usr/local/texmf-var/fonts/pk/ljfour/public/wsuipa/wsuipa10.600pk
Dla tych fontów (alfabetu fonetycznego) musieliśmy wygenerować pliki „.pk”, a ponieważ domyślnym Metafont-owym trybem naszej instalacji jest ljfour z podstawową rozdzielczością 600dpi, zwracany jest taki właśnie wynik.

> kpsewhich -dpi=300 wsuipa10.pk
W tym wypadku, kiedy zaznaczamy, że interesuje nas rozdzielczość 300dpi (-dpi=300), to widzimy, że w naszej instalacji taka czcionka nie jest dostępna. Program taki jak dvips czy xdvi zatrzymałby się, aby utworzyć pliki .pk w wymaganej rozdzielczości (używając skryptu mktexpk).

Przeanalizujmy teraz pliki nagłówkowe i konfiguracyjne programu dvips. Najpierw szukamy pliku PostScript-owego prologu tex.pro, wykorzystywanego dla potrzeb TEX-a. Drugi przykład pokazuje poszukiwanie pliku konfiguracyjnego config.ps, zaś trzeci – szukanie pliku mapy czcionek PostScriptowych psfonts.map (począwszy od obecnej edycji, pliki .map .enc mają własne reguły przeszukiwania ścieżek i zmienione położenie w ramach drzew texmf). Ponieważ rozszerzenie „.ps” nie jest jednoznaczne, musimy wyraźnie zaznaczyć, jaki typ jest wymagany dla pliku config.ps („dvips config”).

> kpsewhich tex.pro
/usr/local/texmf-dist/dvips/base/tex.pro
> kpsewhich --format="dvips config" config.ps
/usr/local/texmf-var/dvips/config/config.ps
> kpsewhich psfonts.map
/usr/local/texmf-var/fonts/map/dvips/updmap/psfonts.map

Następnie przyjrzyjmy się bliżej plikom pomocniczym fontów Times z kolekcji URW. W standardzie nazewnictwa fontów mają one prefiks „utm”. Pierwszy plik, którego szukamy, to plik konfiguracyjny, zawierający nazwę pliku z przemapowaniem fontów:

> kpsewhich --format="dvips config" config.utm
   /usr/local/texmf-dist/dvips/psnfss/config.utm
W pliku tym znajduje się wiersz:

  p +utm.map
wskazujący na plik utm.map, który chcemy zlokalizować w następnej kolejności:

> kpsewhich utm.map
   /usr/local/texmf-dist/fonts/map/dvips/times/utm.map
Plik z przemapowaniem definiuje nazwy czcionek PostScriptowych Type1 w zestawie fontów URW, zaś jego zawartość wygląda następująco (pokazane są tylko fragmenty wierszy):

utmb8r  NimbusRomNo9L-Medi    ... <utmb8a.pfb
utmbi8r NimbusRomNo9L-MediItal... <utmbi8a.pfb
utmr8r  NimbusRomNo9L-Regu    ... <utmr8a.pfb
utmri8r NimbusRomNo9L-ReguItal... <utmri8a.pfb
utmbo8r NimbusRomNo9L-Medi    ... <utmb8a.pfb
utmro8r NimbusRomNo9L-Regu    ... <utmr8a.pfb
Używając przeszukiwania plików z fontami Type1, znajdźmy font Times Roman utmr8a.pfb w drzewie katalogów texmf:

> kpsewhich utmr8a.pfb
   /usr/local/texmf-dist/fonts/type1/urw/times/utmr8a.pfb

Powyższe przykłady pokazują, jak łatwo można znajdować lokalizację danego pliku. Jest to ważne zwłaszcza wówczas, gdy istnieje podejrzenie, że gdzieś zawieruszyła się błędna wersja jakiegoś pliku; kpsewhich pokaże tylko pierwszy napotkany plik.

8.2.4. Diagnostyka błędów

Czasami niezbędne są informacje o tym, jak program sobie radzi z odniesieniami do plików. Aby dało się je uzyskać w wygodny sposób, Kpathsea oferuje różne poziomy diagnostyki błędów:

Wartość -1 ustawia wszystkie powyższe opcje – w praktyce, poszukując przyczyny błędów, prawdopodobnie będziesz zawsze używać tych poziomów.

Podobnie w przypadku programu dvips, ustawiając kombinację przełączników wykrywania błędów, można dokładnie śledzić, skąd pochodzą pliki. W sytuacji gdy plik nie zostanie odnaleziony, widać, w których katalogach program szukał danego pliku, dzięki czemu można się zorientować, w czym problem.

Ogólnie mówiąc, ponieważ programy odwołują się wewnętrznie do biblioteki Kpathsea, opcje wykrywania błędów można wybrać przy użyciu zmiennej środowiskowej KPATHSEA_DEBUG, ustawiając ją na opisaną powyżej wartość (kombinację wartości).

Uwaga dla użytkowników Windows: w systemie tym niełatwo przekierować komunikaty programu do pliku. Do celów diagnostycznych można chwilowo ustawić zmienne (w oknie CMD):

  SET KPATHSEA_DEBUG_OUTPUT=err.log
  SET KPATHSEA_DEBUG=-1

Rozważmy na przykład mały LATEX-owy plik źródłowy hello-world.tex, który zawiera:

    \documentclass{article}
    \begin{document}
    Hello World!
    \end{document}

Ten mały plik korzysta jedynie z fontu cmr10. Przyjrzyjmy się, jak dvips przygotowuje plik PostScript-owy (chcemy użyć wersji Type1 fontu Computer Modern, stąd opcja -Pcms).

> dvips -d4100 hello-world -Pcms -o
Mamy tu do czynienia jednocześnie z czwartą klasą wykrywania błędów programu dvips (ścieżki fontowe) oraz z rozwijaniem elementu ścieżki przez Kpathsea (patrz: dvips Reference Manual, texmf-dist/doc/dvips/dvips.pdf). Komunikaty z uruchomienia programu (nieco zmodyfikowane) znajdują się na rys. 13.


debug:start search(file=texmf.cnf, must_exist=1, find_all=1,
  path=.:/usr/local/bin/texlive:/usr/local/bin:
       /usr/local/bin/texmf/web2c:/usr/local:
       /usr/local/texmf/web2c:/.:/./teTeX/TeX/texmf/web2c:).
kdebug:start search(file=ls-R, must_exist=1, find_all=1,
  path=~/tex:/usr/local/texmf).
kdebug:search(ls-R) =>/usr/local/texmf/ls-R
kdebug:start search(file=aliases, must_exist=1, find_all=1,
  path=~/tex:/usr/local/texmf).
kdebug:search(aliases) => /usr/local/texmf/aliases
kdebug:start search(file=config.ps, must_exist=0, find_all=0,
  path=.:~/tex:!!/usr/local/texmf/dvips//).
kdebug:search(config.ps) => /usr/local/texmf/dvips/config/config.ps
kdebug:start search(file=/root/.dvipsrc, must_exist=0, find_all=0,
  path=.:~/tex:!!/usr/local/texmf/dvips//).
search(file=/home/goossens/.dvipsrc, must_exist=1, find_all=0,
  path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//).
kdebug:search($HOME/.dvipsrc) =>
kdebug:start search(file=config.cms, must_exist=0, find_all=0,
  path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//).
kdebug:search(config.cms)
=>/usr/local/texmf/dvips/cms/config.cms
Rysunek 13: Szukanie pliku konfiguracyjnego
kdebug:start search(file=texc.pro, must\_exist=0, find\_all=0,
  path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//:
       ~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf/fonts/type1//).
kdebug:search(texc.pro) => /usr/local/texmf/dvips/base/texc.pro
Rysunek 14: Szukanie pliku prologu
kdebug:start search(file=cmr10.tfm, must\_exist=1, find\_all=0,
  path=.:~/tex/fonts/tfm//:!!/usr/local/texmf/fonts/tfm//:
       /var/tex/fonts/tfm//).
kdebug:search(cmr10.tfm) => /usr/local/texmf/fonts/tfm/public/cm/cmr10.tfm
kdebug:start search(file=texps.pro, must\_exist=0, find\_all=0,
   ...
<texps.pro>
kdebug:start search(file=cmr10.pfb, must\_exist=0, find\_all=0,
  path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//:
       ~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf/fonts/type1//).
kdebug:search(cmr10.pfb) => /usr/local/texmf/fonts/type1/public/cm/cmr10.pfb
<cmr10.pfb>[1]
Rysunek 15: Szukanie pliku fontu

Program dvips zaczyna pracę od zlokalizowania potrzebnych mu plików. Najpierw znajduje plik texmf.cnf, który zawiera ścieżki przeszukiwania dla innych plików. Potem znajduje bazę danych ls-R (w celu optymalizacji szukania plików), następnie plik aliases, który umożliwia deklarowanie różnych nazw (np. krótkie DOS-owe „8.3” i bardziej naturalne dłuższe wersje) dla tych samych plików. Następnie dvips znajduje podstawowy plik konfiguracyjny config.ps, zanim poszuka pliku z ustawieniami użytkownika .dvipsrc (który w tym wypadku nie zostaje odnaleziony). W końcu dvips lokalizuje plik konfiguracyjny config.cms dla fontów PostScript-owych Computer Modern (jest to inicjowane przez dodanie parametru -Pcms przy uruchamianiu programu). Plik ten zawiera listę plików z „mapami”, które definiują relacje pomiędzy TEX-owymi, PostScript-owymi i systemowymi nazwami fontów.

> more /usr/local/texmf-dist/dvips/config/config.cms
p +ams.map
p +cms.map
p +cmbkm.map
p +amsbkm.map
W ten sposób dvips wyszukuje wszystkie te pliki oraz główny plik z przemapowaniem psfonts.map, który ładowany jest domyślnie (zawiera on deklaracje często używanych fontów postscriptowych; więcej szczegółów na temat postscriptowych plików przemapowań fontów można znaleźć w ostatniej części rozdziału 8.2.3).

W tym miejscu dvips zgłasza się użytkownikowi:


This is dvips 5.92b Copyright 2002 Radical Eye Software (www.radicaleye.com)
…potem szuka pliku prologu texc.pro:


kdebug:start search(file=texc.pro, must_exist=0, find_all=0,
  path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf-dist/dvips//:
       ~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf-dist/fonts/type1//).
kdebug:search(texc.pro) => /usr/local/texmf-dist/dvips/base/texc.pro
Po znalezieniu szukanego pliku dvips podaje datę i czas oraz informuje o generowaniu pliku hello-world.ps. Ponieważ potrzebuje pliku z fontem cmr10, a jest on zadeklarowany jako dostępny, wyświetla komunikat:


TeX output 1998.02.26:1204’ -> hello-world.ps
Defining font () cmr10 at 10.0pt
Font cmr10 <CMR10> is resident.
Teraz trwa poszukiwanie pliku cmr10.tfm, który zostaje znaleziony, po czym dvips powołuje się na kilka innych plików startowych (nie pokazanych). W końcu przykładowy font Type1 cmr10.pfb zostaje zlokalizowany i dołączony do pliku wynikowego (patrz ostatnia linia):


kdebug:start search(file=cmr10.tfm, must_exist=1, find_all=0,
  path=.:~/tex/fonts/tfm//:!!/usr/local/texmf-dist/fonts/tfm//:
       /var/tex/fonts/tfm//).
kdebug:search(cmr10.tfm) => /usr/local/texmf-dist/fonts/tfm/public/cm/cmr10.tfm
kdebug:start search(file=texps.pro, must_exist=0, find_all=0,
   ...
<texps.pro>
kdebug:start search(file=cmr10.pfb, must_exist=0, find_all=0,
  path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf-dist/dvips//:
       ~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf-dist/fonts/type1//).
kdebug:search(cmr10.pfb) => /usr/local/texmf-dist/fonts/type1/public/cm/cmr10.pfb
<cmr10.pfb>[1]

8.3. Parametry kontrolujące działanie programów

Inną użyteczną cechą Web2C jest możliwość ustalania wielu parametrów określających wielkość pamięci za pomocą pliku texmf.cnf. Ustawienia wszystkich parametrów znajdują się w części trzeciej pliku. Najważniejszymi zmiennymi są:

main_memory
Całkowita wielkość pamięci dostępnej dla TEX-a, Metafont-a i MetaPost-a. Dla każdego nowego ustawienia tej zmiennej należy wykonać nowy format.
extra_mem_bot
Dodatkowa wielkość pamięci przeznaczonej na „duże” struktury danych TEX-a, takie jak: pudełka, kleje itd.; przydatna zwłaszcza w wypadku korzystania z pakietu PI CTEX.
font_mem_size
Wielkość pamięci przeznaczonej przez TEX-a na informacje o fontach. Jest to mniej więcej ogólna wielkość wczytywanych przez TEX-a plików TFM.
hash_extra
Dodatkowa wielkość pamięci przeznaczonej na tablicę zawierającą nazwy instrukcji. Tablica główna może zmieścić w przybliżeniu 10000 nazw; wielkość ta może się okazać zbyt mała, np. w wypadku obszernej książki zawierającej liczne odsyłacze. Domyślna wartość hash_extra to 50000.

Oczywiście powyższa możliwość nie zastąpi prawdziwej, dynamicznej alokacji pamięci. Jest to jednak niezwykle trudne do zaimplementowania w obecnej wersji TEX-a i dlatego powyższe parametry stanowią praktyczny kompromis, pozwalając na pewną elastyczność.

Należy tu jednak nadmienić, iż nie wszystkie programy korzystają z tych zmiennych. Np. LuaTEX posiada nowoczesną, w pełni dynamiczną alokację pamięci, a zatem powyższe zmienne są w tym przypadku po prostu ignorowane.

9. Budowa systemu na nowej platformie uniksowej

Jeżeli mamy do czynienia z platformą, dla której nie są dostarczone binaria, trzeba będzie skompilować TEX-a oraz towarzyszące mu programy. Nie jest to takie trudne, jak się wydaje. Wszystko czego potrzebujemy, znajduje się na DVD w katalogu source.

Najpierw należy zainstalować główne drzewo plików TEX-owych z TEX Live DVD (najlepiej wykonać instalację podstawową, bez wybierania binariów systemowych).

9.1. Warunki wstępne

Do skompilowania całego TEX-a i jego programów pomocniczych potrzeba około 100 megabajtów wolnego miejsca na dysku. Potrzebny jest także kompilator ANSI C, oprogramowanie make, skaner leksykalny oraz generator parserów. Programy użytkowe GNU (gcc, GNU make, m4, flex, bison) są najlepiej przetestowanymi na różnych platformach. Poprawnie powinny pracować gcc-2.7.*, flex-2.4.7 i GNU make-3.72.1 lub nowszy. Można też korzystać z innych kompilatorów C i programów make, wymaga to jednak dobrego zrozumienia zasad tworzenia programów uniksowych, aby poradzić sobie z ewentualnymi problemami.

9.2. Konfiguracja

Należy rozpakować źródła ze skompresowanego pliku tar z katalogu source na twardy dysk, a potem przejść do katalogu, do którego zostały one skopiowane. Teraz trzeba się zdecydować, gdzie będzie główny katalog instalacji, np. /usr/TeX lub /usr/local/TeX. Naturalnie, należy użyć tej samej lokalizacji, która została użyta podczas instalacji głównego drzewa TEX-owego.

Uruchomić configure z linii poleceń:

> ./configure --prefix=/usr/local/TeX

Katalog „prefix” to ten, w którym zainstalowane zostało główne drzewo TEX-owe. Zostanie użyty następujący układ katalogów ($TEXDIR oznacza wybrany powyżej katalog):

$TEXDIR/man strony manuala uniksowego,
$TEXDIR/share/texmf główne drzewo TEX-owe, zawierające makra itp.,
$TEXDIR/info podręczniki w formacie GNU info,
$TEXDIR/bin/$PLATFORM binaria

Można uniknąć stosowania „share/” przed katalogiem texmf, ponieważ $TEXDIR/share/texmf$TEXDIR/texmf są wykrywane automatycznie przez skrypt configure. W razie wybrania innego katalogu, trzeba ten katalog wyszczególnić parametrem --datadir skryptu configure.

Jeżeli nie chcemy używać katalogu $PLATFORM (a więc umieścić binaria bezpośrednio w $TEXDIR/bin), to w wywołaniu skryptu configure należy użyć parametru --disable-multiplatform.

Więcej dostępnych parametrów (np. pomijanie pakietów opcjonalnych, takich jak Omega) można zobaczyć, uruchamiając ./configure --help.

9.3. Uruchamianie make

Po upewnieniu się, że nie jest ustawiona zmienna powłoki noclobber, należy napisać:

> make world
i …zaparzyć sobie kawę.

Może się też przydać zapisanie całego procesu kompilacji w pliku .log:

> sh -c "make world >world.log 2>&1" &
Zanim stwierdzimy, że wszystko jest w porządku, warto sprawdzić, czy w pliku .log nie ma komunikatów błędów (kiedy polecenie zwraca kod błędu, GNU make zawsze używa sekwencji „***”), i czy utworzone zostały wszystkie binaria:

> cd TEXDIR/bin/archname
> ls | wc
Oczekiwanym rezultatem jest ponad 200. Polecenie make world jest równoważne z make all install strip. Jeśli do uruchamiania make install potrzebne są specjalne uprawnienia, można uruchomić dwie oddzielne sesje make:

> make all
> su
> make install strip

9.4. Końcowe kroki konfiguracyjne

Należy uaktualnić zmienną PATH o nazwę katalogu zawierającego właśnie zainstalowane binaria (np. /usr/local/TeX/bin/mips-sgi-irix6.3); podobnie postąpić trzeba z MANPATH INFOPATH i dołączyć do nich odpowiednie nazwy podkatalogów, tj. $TEXDIR/man oraz $TEXDIR/info. Patrz część 3.4 (str. 35).

Jeśli zechcesz udostępnić skompilowane przez siebie programy, skontaktuj się z nami (tex-live@tug.org); chętnie umieścimy je na stronie TEX Live.

10. Podziękowania

TEX Live jest wspólnym dziełem prawie wszystkich grup TEX-owych. Niniejsza edycja TEX Live została opracowana pod kierownictwem Karla Berry’ego, przy głównym współudziale:

Binaria dla różnych platform skompilowali: Ettore Aldrovandi (i386-solaris, x86_64-solaris), Marc Baudoin (amd64-netbsd, i386-netbsd), Karl Berry (i386-linux), Alan Braslau (amd64-kfreebsd, i386-kfreebsd), Peter Breitenlohner (x86_64-linux), Ken Brown (i386-cygwin, x86_64-cygwin), Simon Dales (armhf-linux), Akira Kakuto (win32), Dick Koch (universal-darwin, x86_64-darwin), Nikola Lečić (amd64-freebsd, i386-freebsd), Mojca Miklavec (mipsel-linux, sparc-solaris), Norbert Preining (alpha-linux), Thomas Schmitz (powerpc-linux), Boris Veytsman (armel-linux). Informacje na temat procesu budowy TEX Live można znaleźć na stronie: http://tug.org/texlive/build.html.

Aktualizacje i tłumaczenia dokumentacji wykonali: Siep Kroonenberg i Karl Berry (angielski), Manuel Pégourié-Gonnard (francuski), Uwe Ziegenhagen (niemiecki), Jjgod Jiang, Jinsong Zhao, Yue Wang i Helin Gai (chiński), Marco Pallante (włoski), Nikola Lečić (serbski), Petr Sojka i Jan Busa (czeski/słowacki), Boris Veytsman (rosyjski), Staszek Wawrykiewicz (polski). Na stronie http://tug.org/texlive/doc.html będą umieszczane ewentualne aktualizacje tej dokumentacji.

Oczywiście, najważniejsze podziękowania należą się Donaldowi Knuthowi za stworzenie systemu TEX i ofiarowanie go nam wszystkim.

11. Historia

11.1. Poprzednie wersje

Dystrybucja TEX Live jest wspólnym przedsięwzięciem grup Użytkowników Systemu TEX z Niemiec, Holandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Czech, Słowacji, Polski, Indii i Rosji oraz grupy międzynarodowej TUG (TEX Users Group). Dyskusje nad projektem rozpoczęły się pod koniec 1993 roku, kiedy holenderska Grupa Użytkowników TEX-a rozpoczęła prace nad swoim 4AllTEX CD dla użytkowników MS-DOS. W tym też czasie pojawiły się nadzieje na opracowanie jednego CD dla wszystkich systemów. Projekt ten był wprawdzie zbyt ambitny, zrodził jednak nie tylko bardzo popularny i uwieńczony dużym powodzeniem projekt 4AllTEX CD, lecz również spowodował powstanie Grupy Roboczej TUG ds. Standardu Katalogów TEX-owych (TEX Directory Structure), określającego, w jaki sposób tworzyć zgodne i łatwe do zarządzania zestawy pakietów TEX-owych. Końcowy raport TDS został opublikowany w grudniowym numerze TUGboat-a, i jasnym się stało, że jednym z oczekiwanych wyników wprowadzenia tego standardu mogłaby być modelowa struktura na płytce CD. Wydana wówczas płytka CD była bezpośrednim rezultatem rozważań i zaleceń Grupy Roboczej ds. TDS. Jasne także było, że sukces 4AllTEX CD pokazał, że użytkownicy Unixa także wiele by zyskali, mogąc korzystać z podobnie łatwego w instalacji/pielęgnacji i użytkowaniu systemu. Było to jednym z celów projektu TEX Live.

Projekt przygotowania płytki CD, opartej na standardzie TDS i zorientowanej na systemy uniksowe, rozpoczął się jesienią 1995 roku. Szybko zdecydowaliśmy się na wykorzystanie teTEX-a autorstwa Thomasa Essera, ponieważ działał na wielu platformach i został zaprojektowany z myślą o przenośności pomiędzy różnymi systemami plików. Thomas zgodził się pomóc i prace rozpoczęły się na dobre na początku 1996 roku. Pierwsze wydanie ukazało się w maju 1996 roku. Na początku 1997 roku Karl Berry udostępnił nową, istotnie zmienioną wersję swojego pakietu Web2C, zawierającą prawie wszystkie funkcje wprowadzone do teTEX-a przez Thomasa Essera. W związku z tym zdecydowaliśmy się oprzeć drugie wydanie CD na standardowej bibliotece Web2C, z dodaniem skryptu texconfig z pakietu teTEX. Trzecie wydanie CD było oparte na Web2C wersji 7.2, przygotowanej przez Olafa Webera. W tym samym czasie została przygotowana nowa wersja teTEX-a i TEX Live udostępniał prawie wszystkie jego nowe funkcje. Czwarta edycja była przygotowana podobnie, z użyciem nowej wersji teTEX-a i nowej wersji Web2C (7.3). Wtedy to też zapoczątkowano kompletną dystrybucję dla Windows.

Edycja piąta (marzec 2000) zawierała wiele poprawek i uzupełnień; zaktualizowano setki pakietów. Szczegółową zawartość pakietów zapisano w plikach XML. Główną zmianą w TEX Live 5 było usunięcie programów, które nie miały statusu public domain. Zawartość całej płytki powinna odpowiadać ustaleniom Debian Free Software Guidelines (http://www.debian.org/intro/free). Dołożyliśmy wszelkich starań, aby sprawdzić warunki licencyjne pakietów.

Szósta edycja (lipiec 2001) zawierała aktualizacje całego materiału. Główną zmianą było wprowadzenie nowej koncepcji programów instalacyjnych – użytkownik miał odtąd możliwość dokładniejszego wyboru potrzebnych zestawów i pakietów. Zestawy dotyczące obsługi poszczególnych języków zostały całkowicie zreorganizowane, dzięki czemu wybór jednego z nich nie tylko instalował potrzebne makra i fonty, ale też przygotowywał odpowiedni plik language.dat.

TEX Live 7 (rok 2002) zawierał po raz pierwszy oprogramowanie dla Mac OS X i – jak zwykle – aktualizację wszelkich programów i pakietów. Ważnym zadaniem, które wykonano, było ujednolicenie plików źródłowych programów z dystrybucją teTEX. W programach instalacyjnych wprowadzono możliwość wyboru bardziej ogólnych, predefiniowanych zestawów pakietów (m.in. dla użytkowników francuskojęzycznych oraz polskich). Nowością było także wprowadzenie procedury aktualizacji map fontowych dla Dvips i PDFTeX podczas instalacji oraz doinstalowywania pakietów fontowych.

W 2003 r., wraz z napływem aktualizacji i dodatkowych nowych pakietów, okazało się, że TEX Live nie mieści się na pojedynczym CD. Zmuszeni byliśmy podzielić TEX Live na trzy dystrybucje, które wydano na DVD i dwóch płytkach CD. Ponadto:

11.2. Wydanie 2004

Jak w każdej kolejnej wersji, w 2004 roku uaktualniono wiele pakietów i programów. Poniżej wymieniamy najbardziej istotne zmiany.

11.3. Wydanie 2005

Kolejna edycja przyniosła, jak zwykle, mnóstwo aktualizacji pakietów i programów. Struktura dystrybucji ustabilizowała się, niemniej pojawiło się nieco zmian w konfiguracji:

11.4. Wydanie 2006–2007

Największą nowością edycji lat 2006 i 2007 był XeTEX, w postaci programów xetex xelatex; patrz texmf-dist/doc/xetex/XeTeX-reference.pdf lub http://scripts.sil.org/xetex.

W istotny sposób został zaktualizowany MetaPost, zaplanowano także jego dalszy rozwój (http://tug.org/metapost/articles); to samo dotyczy pdfTEX-a (http://tug.org/applications/pdftex).

Pliki formatów (pdf)TeX-a (.fmt) oraz analogiczne dla MetaPosta i MetaFonta są od tej edycji zapisywane w podkatalogach texmf-dist/web2c, choć sam ten katalog jest nadal przeszukiwany. Podkatalogi te mają nazwę zgodną z zastosowanym podczas generowania „silnikiem”, np. tex, pdftex lub xetex. Zmiana ta nie powinna być zauważalna w typowym użyciu.

Program tex (plain) od tej edycji już nie analizował pierwszego wiersza rozpoczynającego się znakami %&, aby ustalić jaki ma wczytać format. Pozostał zatem czysty, Knuthowy TEX. LATEX i wszystkie pozostałe formaty nadal analizują pierwszy wiersz z %&.

Oczywiście, jak zwykle, w okresie od poprzedniego wydania opracowano setki innych aktualizacji pakietów i programów. Kolejne aktualizacje można znaleźć tradycyjnie na CTAN (http://mirror.ctan.org).

Drzewo źródłowe TEX Live jest odtąd przechowywane w Subversion. Przeglądanie umożliwia standardowy interfejs www, a jego adres zamieszczono na stronie http://tug.org.pl/texlive. Mimo iż nie widać efektów tej zmiany w końcowej dystrybucji, mamy nadzieję, że w nadchodzących latach będzie to stabilne repozytorium oprogramowania dla rozwoju TEX Live.

W maju 2006 r. Thomas Esser ogłosił, że zaprzestaje aktualizowania dystrybucji teTEX (http://tug.org/tetex). Spowodowało to znaczny wzrost zainteresowanie TEX Live, szczególnie wśród dystrybutorów GNU/Linuksa. (W TEX Live zdefiniowano w przybliżeniu równoważny, nowy schemat instalacyjny pod nazwą tetex.) Mamy nadzieję, że w przyszłości doprowadzi to do takich ulepszeń w otoczeniu TEX-owym, na których skorzystają wszyscy.

11.5. Wydanie 2008

W 2008 roku cała infrastruktura TEX Live została przeprojektowana i przeprogramowana. Informacja dotycząca instalacji jest przechowywana obecnie w zwykłym pliku tekstowym tlpkg/texlive.tlpdb.

Po zainstalowaniu TEX Live wreszcie jest możliwa jego aktualizacja z internetu, podobnie jak od paru lat umożliwia to dystrybucja MiKTEX. Zamierzamy regularnie aktualizować pakiety, w miarę jak będą się pojawiać na serwerach CTAN.

W tym wydaniu pojawił się nowy „silnik”, LuaTEX (http://luatex.org). Prócz nowych, elastycznych możliwości dotyczących składu, udostępnia on doskonały język skryptowy do zastosowania zarówno w dokumentach TEX-owych, jak i poza nimi.

Obsługa dla Windows i platform opartych na Unix została obecnie znacznie bardziej zunifikowana. W szczególności większość skryptów w Perlu i Lua dostępna jest teraz także dla Windows (zastosowano „wewnętrzny” Perl, dostarczany wraz z TEX Live).

Pojawił się nowy skrypt tlmgr (patrz część 5), który staje się głównym narzędziem do zarządzania TEX Live po jego instalacji. Umożliwia on aktualizację pakietów wraz z niezbędnymi wtedy czynnościami, jak regenerowanie formatów, aktualizacja map fontowych itp.

Wraz z pojawieniem się tlmgr niektóre funkcje texconfig zostały zablokowane (edycja plików konfiguracyjnych formatów i wzorców przenoszenia).

Program xindy do tworzenia skorowidzów (http://xindy.sourceforge.net/) jest obecnie dostępny dla większości platform.

Narzędzie kpsewhich może obecnie raportować wszystkie wyniki przeszukiwania danego pliku (parametr –all), jak również ograniczyć wyszukiwanie do jednego katalogu (parametr –subdir).

Program dvipdfmx posiada obecnie funkcję extractbb uzyskania informacji o prostokącie ograniczającym (bounding box); jest to jedna z ostatnich cech przejętych od dawniej używanego programu dvipdfm (który jest nadal dostępny).

Usunięto aliasy fontów Times-Roman, Helvetica, itd. Różne pakiety korzystały z nich w nieoczekiwany sposób (np. spodziewając się, że fonty te będą miały różne kodowanie). Nie ma obecnie dobrego sposobu na rozwiązanie tych sprzeczności.

Usunięto format platex, by uniknąć konfliktu nazwy z używanym od wielu lat japońskim pakietem platex; pakiet polski (czyli dawny platex) jest obecnie wystarczającym sposobem na polonizację dla LATEX-a.

Usunięto pliki .pool, które są obecnie wkompilowane w programy, co ułatwia ich aktualizację.

Do tego wydania włączono także ostatnie zmiany dokonane przez Donalda Knutha (tzw. TEX tuneup of 2008); patrz: http://tug.org/TUGboat/Articles/tb29-2/tb92knut.pdf.

11.6. Wydanie 2009

W wydaniu 2009 najbardziej widoczną zmianą jest to, że pdf(LA )TEX automatycznie dokonuje konwersji pliku EPS do PDF, poprzez uruchomienie programu epstopdf (dotyczy to sytuacji, gdy użyto pliku konfiguracyjnego graphics.cfg LATEX-a i gdy plikiem wynikowym składu ma być PDF). Domyślne ustawienia zapobiegają nadpisaniu wszelkich utworzonych wcześniej przez użytkownika plików PDF, ale można także wyłączyć uruchamianie epstopdf, wstawiając \newcommand{\DoNotLoadEpstopdf}{} (lub \def...) przed deklaracją \documentclass. Szczegóły można znaleźć w dokumentacji pakietu epstopdf (http://ctan.org/pkg/epstopdf-pkg).

Ważną zmianą jest także uruchamianie podczas kompilacji niektórych zewnętrznych programów via \write18. Dotyczy to np. epstopdf, makeindex czy bibtex. Dokładna lista takich programów zawarta jest w pliku texmf.cnf. Dla instalacji, które mogą wymagać zakazu uruchamiania takich programów „w tle” przewidziano odpowiednią opcję w programie instalacyjnym (patrz część  3.2.4). Po instalacji można zablokować uruchamianie w pliku texmf.cnf.

Od wydania 2009 domyślnym formatem wyjściowym dla Lua(LA )TEX staje się PDF (wykorzystuje on m.in. obsługę przez LuaTEX-a fontów OpenType). Aby uzyskać plik DVI należy użyć nowych poleceń: dviluatex lub dvilualatex. Strona domowa projektu LuaTEX: http://luatex.org.

Usunięto oryginalny silnik Omega i format Lambda (w uzgodnieniu z autorami). Pozostał zaktualizowany Aleph i format Lamed, oraz pliki pomocnicze Omega.

Załączono nowe wydanie fontów AMS Type 1, m.in. fonty Computer Modern. Zawierają one poprawki dokonane w plikach metafontowych przez D. Knutha w ciągu ostatnich lat, a także poprawki hintingu. Hermann Zapf przeprojektował także fonty Euler (patrz http://tug.org/TUGboat/Articles/tb29-2/tb92hagen-euler.pdf). Co ważne, dla wszystkich fontów nie zmieniono plików metrycznych (TFM). Strona domowa fontów: http://www.ams.org/tex/amsfonts.html.

Dla Windows i MacTEX dołączono nowe środowisko-edytor TEXworks. Dla innych platform patrz: http://tug.org/texworks. Inspirowany przez edytor TeXShop dla Mac OS X, TEXworks jest wieloplatformowym, łatwym w użyciu środowiskiem pracy.

Dla niektórych platform załączono nowy program graficzny Asymptote (http://asymptote.sourceforge.net). Korzysta on z tekstowej notacji zbliżonej do MetaPosta, ale rozszerzonej do obsługi 3D itp.

Program dvipdfm został zastąpiony przez dvipdfmx, który działa w specjalnym trybie kompatybilnym, gdy użyć do wywołania dawną nazwę. dvipdfmx wspiera CJK i zawiera wiele poprawek od ostatniej dystrybucji dvipdfm. Strona domowa: http://project.ktug.or.kr/dvipdfmx.

Dodano zestawy programów dla cygwin i i386-netbsd, podczas gdy usunięto programy dla innych platform BSD. Zapewniono nas, że użytkownicy OpenBSD i FreeBSD będą mogli pobierać pakiety TEX-owe wraz z aktualizacją obu systemów. Ponadto natknęliśmy się na spore trudności przy kompilacji programów, które mogłyby działać w różnych wersjach tych systemów.

Inne zmiany: do kompresji pakietów użyto programu xz, stanowiącego stabilny zamiennik lzma (http://tukaani.org/xz/); znak $ jest obecnie dozwolony w nazwach plików, o ile nie poprzedza on nazwy znanej zmiennej; biblioteka Kpathsea jest obecnie wielowątkowa (co wykorzystano w programie MetaPost); do budowy wszystkich programów wykorzystano teraz Automake.

11.7. Wydanie 2010

Od wydania 2010 generowane są pliki PDF w wersji 1.5, oferującej lepszą kompresję. Dotyczy to wszystkich mechanizmów używanych do generowania PDF, w tym dvipdfmx. Powrót do wersji 1.4 jest możliwy poprzez użycie pakietu pdf14 lub komendy \pdfminorversion=4.

Obecnie pdf(LA )TEX automatycznie konwertuje plik EPS (Encapsulated PostScript) do formatu PDF, wykorzystując pakiet epstopdf, o ile załadowano LATEX-owy plik konfiguracyjny graphics.cfg i wybrano format wyjściowy PDF. Domyślne ustawienia mają na celu wykluczenie przypadkowego nadpisania istniejących już, wygenerowanych innym sposobem plików PDF, ale można również zabronić uruchamiania epstopdf wpisując przed poleceniem \documentclass polecenie \newcommand{\DoNotLoadEpstopdf}{} (lub \def...). Program epstopdf nie jest również używany w przypadku dołączenia pakietu pst-pdf. Więcej szczegółów znajduje się w dokumentacji pakietu epstopdf (http://ctan.org/pkg/epstopdf-pkg).

Domyślnie włączono również wykonywanie kilku programów zewnętrznych dla TEX-a poprzez mechanizm \write18. Dotyczy to: repstopdf, makeindex, kpsewhich, bibtex bibtex8 (lista jest zdefiniowana w texmf.cnf). W środowiskach, w których wykonywanie zewnętrznych programów jest niepożądane, należy tę opcję zaznaczyć podczas instalacji (patrz: część 3.2.4) lub wyłączyć już po niej poprzez uruchomienie: tlmgr conf texmf shell_escape 0.

Kolejna zmiana dotyczyła programów BibTeX i Makeindex, które (podobnie zresztą jak sam TEX) domyślnie nie zapisują swoich plików wynikowych do dowolnie zdefiniowanego katalogu. Umożliwia to w ograniczonym zakresie zadziałanie polecenia \write18. Aby to zmienić, należy ustawić zmienną TEXMFOUTPUT lub zmodyfikować openout_any.

Podobnie jak pdfTEX, obecnie również XeTEX obsługuje wyrównywanie (tzw. kernowanie) na krawędzi wiersza, ale możliwość poszerzania pisma (font expansion) nadal nie jest dostępna.

Program tlmgr podczas aktualizacji zachowuje obecnie domyślnie kopię poprzedniej wersji pakietu (tlmgr option autobackup 1), zatem aktualizacja może zostać łatwo cofnięta poprzez tlmgr restore. W przypadku ograniczonej ilości miejsca na dysku, opcja ta może zostać wyłączona przez tlmgr option autobackup 0.

Dołączono nowe programy: pTEX i narzędzia do składu w języku japońskim, BibTeXU dla obsługi Unicode w BibTeX-u, chktex (http://baruch.ev-en.org/proj/chktex) – program do sprawdzania dokumentów (LA )TEX, dvisvgm – konwerter DVI do SVG (http://dvisvgm.sourceforge.net) oraz binaria dla nowych platform sprzętowych: amd64-freebsd, amd64-kfreebsd, i386-freebsd, i386-kfreebsd, x86_64-darwin, x86_64-solaris.

W dokumentacji zmian poprzedniego wydanie (TEX Live 2009) nie zdążono uwzględnić usunięcia wielu programów uruchomieniowych dla TEX4ht (http://tug.org/tex4ht) oraz zastąpienia ich jednym programem mk4ht.

Wreszcie, z powodu niewystarczającej ilości miejsca na płycie TEX Collection DVD, zrezygnowano z możliwości uruchamiania TEX Live w trybie „live”. Jednocześnie znacznie przyspieszyło to sam proces instalacji TEX Live z płytki DVD.

11.8. Wydanie 2011

Edycja 2011 zawierała stosunkowo niewiele zmian w porównaniu do poprzednich wydań.

Programy dla Mac OS X (universal-darwin i x86_64-darwin) działają od tego momentu tylko dla wersji Leopard i późniejszych. Wersje Panther i Tiger nie będą obsługiwane.

Dla większości platform dołączono program biber, służący do przetwarzania danych bibliograficznych. Rozwój tego programu jest ściśle związany z pakietem biblatex, który w zupełnie nowy sposób obsługuje bibliografie w LaTEX-u .

Program MetaPost (mpost) ani nie tworzy, ani już więcej nie wykorzystuje pliku formatu .mem. Wymagane pliki (np. plain.mp) są po prostu wczytywane przy każdym uruchomieniu. Zmiana (choć niezauważalna dla przeciętnego użytkownika) związana jest z nowym, innym podejściem: MetaPost jest obecnie traktowany jako biblioteka programów.

Zaprogramowany w Perl program updmap (uprzednio stosowany tylko w Windows) został dostosowany do wszystkich platform. Również te zmiany są niezauważalne dla użytkownika, choć znacznie przyspieszyły działanie programu.

Przywrócono (ze względów raczej historycznych) programy initex inimf (ale nie inne warianty ini*).

11.9. Wydanie 2012

Znacznie zmodyfikowano program tlmgr, odtąd pozwala on m.in. aktualizować z kilku repozytoriów w sieci. Szczegóły zawarto w pomocy (tlmgr –help), w części dotyczącej wielu repozytoriów.

Dla parametru \XeTeXdashbreakstate (xetex xelatex) ustawiono domyślnie wartość 1. Pozwala to na łamanie wierszy po myślnikach i separatorach zakresu liczb, co było zawsze typowe dla kompilacji programami TEX, LATEX, LuaTEX, itp. Chcąc zachować dotychczasowe dokładne miejsca łamania, pliki kompilowane programem XeTEX wymagają zatem użycia polecenia \XeTeXdashbreakstate=0.

Wynikowe pliki pdftex oraz dvips mogą obecnie przekroczyć wielkość 2GB.

Dotychczas program dvips korzystał ze zbyt wielu różnych wersji standardowych 35 fontów postscriptowych. Nie były one domyślnie włączane do pliku wynikowego, bo zakładano, że urządzenia drukujące bądź programy (np. GhostScript) mają dostęp do odpowiednich fontów. Od tej edycji fonty ze standardowego zestawu, dostarczone w dystrybucji TEX Live, domyślnie są włączane do tworzonego przez dvips pliku.

W zastrzeżonym trybie pracy \write18 (ustawianym domyślnie) dopuszczono uruchamianie programu mpost.

Plik konfiguracyjny texmf.cnf znajdywany jest obecnie także w drzewie katalogów ../texmf-local, np. /usr/local/texlive/texmf-local/web2c/texmf.cnf.

Skrypt updmap wczytuje updmap.cfg z kolejnych drzew TEX-owych, zamiast jeden plik globalny. Zmiana nie powinna być zauważalna, chyba że zmienimy ręcznie updmap.cfg. Uruchomienie updmap –help pokaże szczegóły.

Dodano binaria dla armel-linux and mipsel-linux. Usunięto z głównej dystrybucji binaria dla sparc-linuxi386-netbsd.

11.10. Wydanie 2013

W układzie dystrybucji zawartość katalogu texmf/ włączono (dla uproszczenia) do katalogu texmf-dist/. Obie zmienne Kpathsea: TEXMFMAIN TEXMFDIST wskazują odtąd katalog texmf-dist. Również dla uproszczenia instalacji połączono sporo niewielkich kolekcji językowych.

W programie MetaPost udostępniono zapis do formatu PNG i dodane wsparcie dla operacji zmiennoprzecinkowych (IEEE double).

LuaTEX zaktualizowano do wersji 5.2 Lua, oraz dołączono nową bibliotekę pdfscanner, służącą do przetwarzania zawartości zewnętrznych stron w formacie PDF (więcej informacji na stronie domowej projektu).

W programie XeTEX (patrz także na stronie domowej projektu):

W programie xdvi zastąpiono bibliotekę do wyświetlania t1lib przez FreeType.

W microtype.sty dodano niektóre operacje mikrotypograficzne dla programów XeTEX (protrusion) i LuaTEX (protrusion, font expansion, tracking).

tlmgr zastosowano operację „przypinania” (ang. pinning) wielu repozytoriów do pobierania aktualizacji. Więcej informacji: tlmgr --help lub strona http://tug.org/texlive/doc/tlmgr.html#MULTIPLE-REPOSITORIES.

Dodano bądź przywrócono binaria dla platform: armhf-linux, mips-irix, i386-netbsd amd64-netbsd; usunięto powerpc-aix.

11.11. Obecna edycja – 2014

Edycja 2014 zawiera kolejną, drobną poprawkę D.E. Knutha: dotyczy ona wszystkich silników TeX-a, ale jedyną widoczną zmianą jest przywrócenie komunikatu preloaded format (zamiast format) wyświetlanego w wierszu identyfikującym program podczas jego uruchamiania. Według Knutha zmiana ma podkreślać, że chodzi o format ładowany domyślnie przez odpowiednie wywołanie, a nie o format, który jest zaszyty w binariach i który może zostać zastąpiony innym formatem.

pdfTEX: dodano nowy parametr \pdfsuppresswarningpagegroup pozwalający wyłączyć ostrzegawcze komunikaty programu; dodano nowe polecenia wbudowane (\pdfinterwordspaceon, \pdfinterwordspaceoff, \pdffakespace) modyfikujące spacjowanie, mające w zamierzeniu ułatwiać oblewanie tekstem.

LuaTEX: dokonano istotnych zmian i poprawek przy ładowaniu fontów i wzorców przenoszenia. Najważniejszym dodatkiem są nowe warianty silnika: luajittex (http://foundry.supelec.fr/projects/luajittex) oraz pokrewne texluajit and texluajitc. Wykorzystują one Lua do kompilacji do kodu maszynowego (ang. just-in-time compilation; szczegóły na ten temat zawiera artykuł na stronie http://tug.org/TUGboat/tb34-1/tb106scarso.pdf). luajittex jest nadal w fazie rozwoju, nie jest dostępny dla wszystkich platform i jest znacznie mniej stabilny niż luatex. Zarówno my, jak i projektanci tego programu zalecamy jego użycie jedynie do eksperymentów z kodem jit i Lua.

XeTEX: na wszystkich platformach (w tym na Mac OSX) obsługiwane są obecnie te same formaty plików graficznych; zrezygnowano z niektórych wariantów dekompozycji znaków unikodowych (compatibility decomposition); preferowane jest korzystanie z fontów OpenType, zamiast fontów Graphite, dla zapewnienia zgodności w poprzednimi wersjami XeTEX-a.

MetaPost: zestaw możliwych wartości parametru numbersystem rozszerzono o wartość decimal; dokładność obliczeń można ustalać za pomocą nowej zmiennej wbudowanej numberprecision; dodano nową definicję drawdot w pliku plain.mp (Knuth); usunięto błędy m.in. w zapisie do formatów SVG i PNG.

Narzędzie ConTEXt-a pstopdf zostanie usunięte jakiś czas po opublikowaniu tego wydania TEX Live z powodu konfliktów z programem o takiej samej nazwie, występującym w rożnych systemach operacyjnych. Na razie nadal może być ono uruchamiane poleceniem mtxrun –script pstopdf.

Programy psutils zostały w istotny sposób zmienione przez nowego opiekuna. W rezultacie kilka rzadko używanych narzędzi (fix*, getafm, psmerge, showchar) znajdziemy teraz tylko w katalogu scripts/, a nie jako samodzielne programy (jeśli się okaże, że stwarza to problemy, może w przyszłości zostać to zmienione). Dodano nowy skrypt psjoin.

Z pochodnej z TEX Live dystrybucji MacTEX (część 3.1.2) usunięto opcjonalne tylko dla Mac OSX pakiety fontów Latin Modern oraz TEX Gyre; indywidualny użytkownik może je obecnie w łatwy sposób udostępnić w systemie operacyjnym. Ze względu na definicje zawarte w pliku tex4ht.env usunięto pochodzący z ImageMagick program convert, ponieważ program TEX4ht korzysta bezpośrednio z programu Ghostscript.

Z kolekcji langcjk, wspólnej dla języków chińskiego, japońskiego i koreańskiego, zostały wydzielone oddzielne (o mniejszej wielkości) kolekcje dla każdego z tych języków.

Dodano programy dla platformy x86_64-cygwin, usunięto programy dla platformy mips-irix. Ponieważ Microsoft zakończył wspieranie Windows XP, może się w przyszłości zdarzyć, że nasze programy nie będą działać prawidłowo w tym systemie.

Programy dla niektórych innych platform są dostępne na stronie: http://tug.org/texlive/custom-bin.html. Ponadto binaria dla pewnych platform pominięto na DVD (dla zaoszczędzenia miejsca), ale można je zainstalować z repozytoriów w sieci.

Wszystkie wydania TEX Live, wraz z dodatkowymi materiałami (np. okładkami płytek), są dostępne na stronie: ftp://tug.org/historic/systems/texlive.

11.12. Przyszłe wersje

Niniejsza dystrybucja nie jest doskonała! Planujemy kontynuować wydawanie nowych wersji i chcielibyśmy, żeby zawierały one jeszcze więcej pomocnej dokumentacji, więcej programów użytkowych, lepsze programy instalacyjne oraz stale ulepszany i poprawiany katalog makr i fontów. Zadanie to jest wykonywane przez ciężko pracujących ochotników, poświęcających na to mnóstwo swojego wolnego czasu. Wiele jeszcze zostało do zrobienia. Jeżeli możesz pomóc, nie zastanawiaj się i przyłącz się do nas. Patrz: http://tug.org/texlive/contribute.html.

Prosimy o przesyłanie poprawek, sugestii i uzupełnień oraz deklaracji pomocy w opracowywaniu kolejnych edycji pod adres: tex-live@tug.org.